به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از ایسنا، قنات قصبه میراث دوره هخامنشیان و قدمت آن به 2500 سال پیش بازمی‌گردد. از نظر عمق مادرچاه، عمیق‌ترین مادر چاه ایران و به نوعی جهان است که بالغ بر 320 متر عمق دارد. همچنین تکنولوژی حفر این قنات از دیگر دلایل برتری آن است. در قنات قصبه بالغ بر 70 متر روش سرکولی یا دویل‌زنی به چشم می‌خورد که مقدار آن نسبت به سایر قنوات بیشتر ‌است.

آورده‌های ثبت جهانی قنات

فرید جواهرزاده، عضو هیات علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه بینالود در گفت و گو با  خبرنگار ایسنا گفت: ثبت جهانی شدن یک اثر تاریخی چند مزیت به دنبال دارد؛ زمانی که یک اثر در یونسکو به ثبت می‌رسد، جزو آثار بین‌المللی تعریف و صاحبان آن مردمان دنیا محسوب می‌شوند.

وی ادامه داد: شاید موقعیت مکانی یک اثر تاریخی که به ثبت جهانی رسیده در اختیار کشور مقصد باشد، اما این یک اثر فاخر است که همه ابعاد وجودی آن به همه جهانیان اختصاص دارد و جهان در مقابل آن مسئول است، لذا اثر جهانی تفاوت مضاعفی با یک اثر ملی دارد.

جواهرزاده تصریح کرد: حسن اولیه به ثبت جهانی رسیدن یک اثر این است که همه دنیا این اثر را می‌شناسند و اگر اتفاقی برای آن بیفتد، همگی نسبت به آن احساس مسئولیت دارند، مانند ارگ بم که به دلیل ثبت جهانی بودن آن برای احیاء خرابی‌های ناشی از زلزله، از یونسکو کمک گرفته شد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه مهمترین مزیت ثبت جهانی اثر، پیوستن و تعلق یافتن به جامعه‌ای است که آثار برجسته جهانی را می‌ستاید، گفت: به طور کلی سایر مزایای آن را می‌توان در قالب ارتقا و بهبود موضوعاتی همچون مشارکت علمی و عملی سرمایه‌های اجتماعی، افتخار ملی، کمک‌های مالی، وام‌ و حفاظت از یک اثر دسته‌بندی کرد.

وی اضافه کرد: همچنین اثر جهانی از نگاه بین‌المللی به عنوان یک مقصد گردشگری شناخته می‌شود، به ‌طوری که  کشورهای جهان در حوزه بازاریابی بین‌المللی براساس شاخص‌ها و تعداد آثار بین‌المللی تاریخی و طبیعی طبقه‌بندی و رتبه‌بندی می‌شوند. این آثار همان‌هایی هستند که تحت عنوان "جاذبه‌های ثبت شده در فهرست آثار جهانی یونسکو" شناخته شده و کشورهای دنیا با توجه به رتبه‌بندی‌ خود در سازمان بین‌المللی یونسکو حایز اهمیت می‌شوند.

جواهرزاده با بیان اینکه محوطه‌هایی که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده‌اند از برنامه‌ها و اقدامات حفاظتی و شیوه‌های نظارتی متناسبی نیز بهره‌مند خواهند شد، تصریح کرد: این موضوع شامل آموزش‌های فنی لازم به تیم‌های بومی مدیریت محوطه می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: از دیگر مزایای ثبت محوطه در فهرست میراث جهانی، آگاهی‌رسانی و اطلاع‌رسانی به جامعه جهانی است که موجب افزایش فعالیت گردشگری و به دنبال آن جذب منابع مالی و رونق اقتصاد محلی و عامه مردم می‌شود.

عضو هیات علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه بینالود اظهار کرد: کمک‌های بین‌المللی دیگری نیز شامل کشورهای عضو کنوانسیون می‌شود که عبارتند از جذب همکاری‌های علمی از سایر کشورهای عضو کنوانسیون باتوجه به تجارب مشابه، بهره‌گیری از همفکری فنی کمیته و هیأت‌های مشاور آن، اعزام کارشناسان متخصص به محوطه، تهیه تجهیزات غیرقابل تهیه برای کشورهای متقاضی.

وی افزود: اعطای وام‌های درازمدت کم‌بهره و اختصاص کمک‌های بلاعوض در موارد استثنایی از محل صندوق بین‌المللی میراث جهانی که از جمع‌آوری حق مشارکت کشورهای عضو و کمک‌های داوطلبانه تامین می‌شود به اثر جهانی تعلق می‌گیرد.

وی با بیان اینکه از تعداد آثاری که به ثبت جهانی رسیده‌ می‌توانیم ادعا کنیم رتبه دهم یا یازدهم را در فهرست سازمان یونسکو داریم، اظهار کرد: مسلم است یکی از اهداف جهانگردان خارجی سفر به مقاصدی است که آثار ثبت جهانی در آن‌ها به‌چشم می‌خورد و ثبت آثار می‌تواند به خودی خود در جذب گردشگران بین‌المللی به یک مقصد تبدیل شود.

ایران با ثبت جهانی قنات قصبه چه وظایفی بر عهده دارد؟

این استاد دانشگاه تاکید کرد: طبیعی است مشکل بزرگی که در خراسان‌رضوی وجود داشت این بود که علی‌رغم وجود چندین اثر تاریخی شگفت‌انگیز و ملی به ثبت رسیده در میراث فرهنگی، از هیچ ثبت جهانی برخوردار نبود. این موضوع، نقطه ضعف بزرگی در عرصه گردشگری بین‌المللی محسوب می‌شد.

جواهرزاده ثبت جهانی قنات قصبه را یک راهکار جدید در حوزه جذب گردشگران بین‌المللی دانست و تصریح کرد: گردشگران تاریخی و فرهنگی علاقه‌مند بازدید از این آثار هستند، بنابراین گناباد می‌تواند یکی از مقاصد گردشگری فرهنگی تلقی شود؛ چراکه قنات قصبه جاذبه تاریخی گردشگران خارجی در ایران به ویژه خراسان ‌رضوی است.

عضو هیات علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه بینالود درباره وظایفی که بعد از ثبت جهانی یک اثر بر عهده کشور مقصد است، اظهار کرد: از سوی سازمان یونسکو برای مدیریت آثار به ثبت رسیده جهانی در کشور مقصد، وظایفی از جمله پاسداری از آثار تاریخی در نظر گرفته می‌شود. همچنین باید زیر ساخت‌های لازم اعم از راه‌های دسترسی، امکانات معیشتی و پذیرایی برای گردشگران فراهم شود.

وی یادآور شد: از جمله مزایا و پتانسیل‌های موجود در منطقه می‌توان به روستای ریاب در شهرستان گناباد اشاره کرد. این روستا که از جمله روستاهای هدف گردشگری استان محسوب می‌شود یکی از جاذبه‌های بکر و جدیدی است که می‌تواند به عنوان جاذبه مکمل تلقی شود.

جواهرزاده اضافه کرد: در این خصوص گردشگر می‌تواند برای بازدید از قنات قصبه به گناباد سفر کرده و در اقامت‌گاههای بوم‌گردی ریاب اقامت کند و از امکانات و فضاهای موجود آن لذت ببرد.

جواهرزاده تاکید کرد: اقامتگاه‌های بوم‌گردی یکی از انواع اقامت‌گاه‌هایی هستند که اخیرا از آن‌ها بسیار استقبال می‌شود و می‌تواند فضای اقامتی مناسبی را در شرایط طبیعی و روستایی برای گردشگران فراهم کند.

این استاد دانشگاه به جاذبه‌های تاریخی و طبیعی دیگر شهرستان گناباد و حتی اطراف آن اشاره و خاطرنشان کرد: توسعه کویرنوردی در بجستان از جمله این موارد است که می‌تواند سبب رونق و توسعه گردشگری پایدار شود. قلعه عمرانی در نزدیکی گناباد و یا کویر زیبا و بکری که می‌تواند امکانات کویرنوردی مطلوبی را برای گردشگران و علاقمندان فراهم کند از ظرفیت‌های مناسبی است که می‌تواند شهرستان گناباد را به سمتی ببرد که توسعه گردشگری، رونق اقتصادی و افزایش میزان اشتغال در حوزه خدمات را در این منطقه دنبال کند.

وی درباره ارائه تسهیلات و امکانات لازم برای استفاده گردشگران در اطراف قنات قصبه گفت: در اطراف قنات قصبه نیز لازم است امکانات و تسهیلاتی برای گردشگران در نظر گرفته شود و چنانچه سرمایه‌گذارانی باشند که بتوانند با رعایت ضوابط و دستورالعمل‌های مربوط به حریم‌های میراث فرهنگی تاسیسات متناسبی را فراهم آورند، می‌توانیم در اطراف قنات قصبه نیز شاهد ایجاد اقامت‌گاه‌های مناسب باشیم.

بیشتر بازدیدکنندگان قنات از کدام کشورها هستند؟

مجید فرقانی، رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان‌رضوی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه حدود یک سال قبل از ثبت جهانی قنات قصبه گناباد، برنامه‎ریزی‌هایی برای جذب گردشگر اعم از داخلی و خارجی به این منطقه صورت گرفت، اظهار کرد: در ارتباط با بوم‌گردی، بازدید از قنات قصبه گناباد، خانه‌های تاریخی و اسکان مسافران پیش‌بینی‌هایی در حال انجام ‌است.

وی ادامه داد: ثبت جهانی این اثر، تقاضا برای جذب گردشگر از اقصی نقاط جهان به  ایران را به دنبال خواهد داشت. از زمان ثبت جهانی قنات پیش‌بینی‌های لازم برای بردن مسافر خارجی بیشتر به قنات قصبه گناباد صورت گرفت و در حال حاضر نیز با تقاضاهایی از سوی کشورهای اروپایی از جمله جمهوری چک، اتریش، فرانسه، آلمان و... مواجه هستیم.

رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان ‌رضوی تصریح کرد: پیش‌بینی ما این است که اگر برای این موضوع فعالیت تبلیغاتی در سطح گسترده به صورت صحیح و هدفمند انجام شود، قنات قصبه گناباد می‌تواند به یک مقصد گردشگری مطلوب تبدیل شود و محل رفت و آمد گردشگران شود.

فرقانی با بیان اینکه تبلیغات مربوط به جذب گردشگر برای بردن تورهایی به شهرستان گناباد و بازدید از قنات قصبه بیشتر از طریق دفاتر خدمات مسافرتی انجام می‌گیرد، اظهار کرد: در این میان باید این تبلیغات از سوی سازمان میراث فرهنگی، سفارتخانه‌های ایران، رایزنان فرهنگی و مراکز وابسته به وزارت امور خارجه در کشورهای مختلف به خصوص کشورهای اروپایی که دارای بیشترین متقاضی به قنات هستند، صورت گیرد.

قنات قصبه از جمله شاهکارهای آبی جهان است که متوجه همه دنیاست و بر همین اساس ایجاد برنامه‌ریزی‌های مطلوب در راستای بهره‌مندی هرچه مطلوب‌تر از آن را می‌طلبد تا بتوان به نحو احسن و شایسته آن را به دنیا معرفی کنیم و در همین راستا بتوانیم شاهد ثبت جهانی دیگر آثار تاریخی و هویتی در جای جای ایران باشیم.