پس از پیروزی انقلاب در همه بخش‌های تولید مصالح ساختمانی، سرمایه‌گذاری‌های خوبی صورت گرفت که یکی از این بخش‌ها، صنعت کاشی و سرامیک بود. تا سال 1368 ظرفیت تولید کاشی در کشور 20 میلیون متر مربع بود و از آن به بعد با توسعه سرمایه گذاری در پایان سال 1381 ظرفیت تولید به 110 میلیون مترمربع افزایش یافت؛ به طوری که در این سال حدود 92 میلیون متر مربع کاشی و سرامیک تولید شد.به گفته محمد روشنفکر رئیس انجمن تولیدکنندگان کاشی و سرامیک ایران این میزان تولید در سال 91 تا 500میلیون متر مربع افزایش یافت اما بعداز سال 92 مشکلات این صنعت شروع شد. روشنفکر در مصاحبه با خبرنگار «عصر ساختمان» به تشریح وضعیت این صنعت پرداخت:

سال گذشته عنوان کردید که ایران به عنوان چهارمین تولیدکننده کاشی و سرامیک  در جهان شناخته شده است. آیا توانسته ایم جایگاه خود را در بازاهای جهانی حفظ کنیم؟
به اندازه کافی درباره وضعیت کاشی و سرامیک طی سال های گذشته صحبت شده است و کم و بیش مردم و مسئولان واقعیت امر را می دانند. با رکود بازار مسکن، طبعا این صنعت هم دچار مشکل می شود. ما از سال 89 با رقم 400 میلیون متر مربع تولید خود را شروع کردیم که این رقم تا سال 92 روند افزایشی داشت. در سال 90به 450 میلیون متر و در سال 91 به 500 میلیون متر مربع رسید که در سال 92 هم این رقم تکرار شد.اما مشکلات از سال 92 بعد شروع شد. سال 93 نسبت به 92 حدود 100 میلیون متر مربع کاهش تولید داشتیم که ناشی از انفجار قیمت ها به دلیل افزایش قیمت تمام شده،کاهش ارزش پول ملی کشور و نیز رکود حاکم بر صنعت ساختمان بود.
در واقع تولید کنندگان توانایی فروش محصولات خود را در داخل کشور نداشتند و آن چیزی که تولید می شد بخشی به بازارهای هدف صادراتی ارسال  می شد که عمدتا کشورهای همجوار ما بودند و بخشی در انبارها دپو می شد.مطالعات میدانی ما نشان از این دارد که در سال 94تولید مان نسبت به سال گذشته به مراتب کمتر شده و با کاهش 20 تا25 درصدی مواجه خواهد شد.
از سوی دیگر انبار کارخانجات پر از دپوی محصولات است. انبار شبکه توزیع نیز چنین وضعیتی دارد و در مجموع تقاضا برای محصولات کاشی و سرامیک به دلیل این که دولت برنامه مشخصی برای خروج صنعت ساختمان از رکود ندارد؛ کاهش پیدا کرده است. در نهایت باید بگویم ما رتبه خود در سطح جهانی از دست داده ایم و امروز رتبه کشور به رده های ششم یا هفتم جهانی تنزل پیدا کرده است که خبر خوبی برای صنعت کاشی و سرامیک کشور نیست. امیدواریم بخش ساختمان از این رکود خارج شود و ما هم به عنوان بخشی از صنعت کشور بتوانیم از ریزش نیروی انسانی جلوگیری کنیم و به حیات خود ادامه دهیم.
ناگفته نماند این شرایط محدود به صنعت کاشی و سرامیک نیست.شرایط برای صنعت سیمان و فولاد به مراتب بدتر است.اکنون بیش از 3 میلیون تن از محصولات فولادی روی زمین مانده است.سیلوهای کارخانجات سیمان پر شده و با تهدید تعطیلی مواجه هستند.چنانچه دولت برای برون  رفت از رکود تدبیری نیاندیشد قطعا شاهد تعطیلی بسیاری از کارخانه ها
خواهیم بود.
تا کنون چه تعداد واحد تولیدی کاشی و سرامیک تعطیل شده اند؟
امروز اکثر واحدهای تولیدی کاشی و سرامیک با کمتر از 40 درصد ظرفیت خود کار می کنند و همین میزانی هم که تولید می شود به فروش نمی رود و همان طور که گفتم بخش زیادی از آن در انبارها دپو می شود. اما عمق فاجعه این است که علی رغم انفجار قیمت ها که نقطه اوج آن اجرای هدفمندی یارانه ها بود وهزینه تمام شده تولید را به شکل وحشتناکی بالا برد امروز شاهد این هستیم که قیمت های فروش محصولات ما بعد از گذشت 4 سال از این موضوع به مراتب پایین تر است. این نشان می دهد که کارخانجات با بحران مالی مواجه هستند و سعی دارند به جای پرداختن به سیاست های بلند مدت، به مسائل روز خود بپردازند.
از آن جا که قانون ضد دامپینگ هم در کشور ما وجود ندارد؛ بنابراین هر کس هر طور که بخواهد در این بازار عمل می کند.این به معنای هدر رفتن سرمایه های ملی است که دیر یا زود کارخانجات را با ورشکستگی مواجه می کند.
 
من به صادرات به شکل کنونی اعتقاد ندارم.این هم در واقع نوعی فروش ریالی است.در صادرات ما یک دلار هم جا به جا نمی شود.صادارت زمانی پایدار خواهد بود که صادر کننده بتواند با طرف های قرارداد در چهارچوب مشخصی ال سی و نامه اعتباری باز کند. از طرف دیگر بسته بودن سوئیفت امکان جا به جایی ،دریافت و ارسال ارز را با مشکل مواجه کرده است.
اکنون دلار حاصل از فروش در خارج از مرزهای ایران از طریق صرافی ها تبدیل به ریال شده و به تولیدکنندگان پرداخت می شود.
بخش دوم قضیه این است که طرف های تجاری ما در بازارهای خارجی از وضعیت تولید و بازار کاشی ایران اطلاع دارند. بنابراین از این موقعیت به بهترین شکل به نفع خود استفاده کرده و سعی دارند تا به ارزان ترین قیمت محصولات ما را خریداری کنند.در واقع هر اتفاقی که برای بازار داخل افتاده در بازار خارجی نیز روی داده است.قیمتی که امروز ما در بازارهای صادراتی ارایه می دهیم به مراتب کمتر از قیمتی است که در سال های گذشته به آن ها می فروختیم.به عبارت دیگر بحران ارزان فروشی در بازار داخل به بازارهای هدف نیز سرایت کرده است.
میزان صادرات نسبت به سال گذشته چه تغییری کرده است؟
سال 93 بیش از 114 میلیون متر مربع با ارزش بیش از 400 میلیون دلار صادرات داشتیم.ممکن است امسال با کاهش صادرات مواجه شده باشیم ولی ارزش صادرات بسیار کمتر از سال قبل خواهد بود که دلیل آن کاهش قیمت هاست.تداوم این روند علاوه بر این که منجر به تعطیلی کارخانجات می شود به اعتبار کالاهای ایرانی نیز آسیب می رساند.یعنی همان اتفاقی که برای کالاهای چینی افتاد؛چند برابر بدتر از آن  برای ایران می افتد و محصولات ایران برچسب عدم کیفیت می خورد.
اکنون قیمت کاشی و سرامیک کشور چه اندازه با قیمت های جهانی فاصله دارد؟
کشورهای همسایه، بازارهای ما را تشکیل می دهند .به دلایل بسیار زیاد امکان صادرات به کشورهای دوردست برای ما وجود ندارد.عراق بازار عمده ما محسوب می شود و بیش از 80 درصد محصولات خود را به این کشور صادر می کنیم.محصولاتی که از اسپانیا وارد عراق می شود؛ 13 تا 17 دلار قیمت دارد.محصولات ترکیه 9 تا 14 دلار در این کشور به فروش می رسد.اما کالاهای ایرانی با قیمت 3 تا 4 دلار در عراق عرضه می شود.علاوه بر این برخی واحدهای تولیدی به منظوررفع مشکلات ،تولیدات خود را تا 2 دلار نیز به فروش می رسانند .این در حالی است که تولیدات داخل به لحاظ کیفیت توان رقابت با کشورهای اروپایی را دارد.
در سال های اخیر با استفاده از مدرن ترین دستگاه های چاپ دیجتال یاد گرفته ایم که سلیقه بازارهای صادراتی به چه شکل است و به جرات می توانم بگویم هیچ مشکلی بابت کیفیت محصولات نداریم.اما باید در مرزهای خروجی کنترل بیشتری بر صادرات داشته باشیم تا خدای نخواسته محصولات بی کیفیت وارد بازارهای هدف نشود.
ورود به بازارهای جدید می تواند مشکل فروش را حل کند؟
ورود به بازارهای جدید تابع چندین فاکتور است. باید مهندسی و روانشناسی بازارهای هدف را بشناسیم.بخشی از این کار به مسئولیت هایی که متوجه تولید کنندگان است؛بر می گردد و بخش دیگر به وابسته های بازرگانی که در سفارتخانه های ما مستقرند.متاسفانه در هر دو بخش کم کاری کرده ایم.در زمان تحریم ها فرصت کافی داشتیم تا بازارها را شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم و برای پسا تحریم برنامه ریزی کنیم که این کار را انجام ندادیم.اکنون روسیه به دلیل تنش هایی که با ترکیه دارد بهترین بازار برای کشور ما محسوب می شود.بازار روسیه با پتانسیل بسیار خوب فراروی ماست اما فقط یک وابسته بازرگانی در این کشور داریم.اما کشور ترکیه  70وابسته بازرگانی در این کشور گمارده است؛به همین نسبت فقر اطلاعات داریم برای ورود به بازار روسیه.یک تولید کننده تا بخواهد بازار را بررسی و تجربه کند رقبا بازارها را از آن خود کرده اند.
آیا در این زمینه واردات هم داریم؟
میزان واردات بسیار کم است.البته شخصا موافق واردات هستم.وقتی در مقابل خود چیزی برای مقایسه نداشته باشیم حتما پس رفت خواهیم کرد. این واردات بود که باعث شد صنعت کاشی و سرامیک ارتقاء یابد.اگر از اسپانیا و ایتالیا واردات نداشتیم طبعا مقایسه و پیشرفتی هم در کار نبود.میزان وارداتی که تا به امروز انجام شده در مقابل سیل عظیم پتانسیل تولیدکنندگان کشور تهدید نیست بلکه یک فرصت است.در انجمن صنفی کاشی و سرامیک با رایزنی های خود توانسته ایم تعرفه واردات کاشی و سرامیک را افزایش دهیم و امروز برای کسی صرفه اقتصادی ندارد که کاشی و سرامیک وارد کند.
با توجه به شرایط موجود پیش بینی شما از آینده بازار کاشی و سرامیک چیست؟
این سوال را باید مسئولان دولتی جواب بدهند.باید ببینیم سیاست آن ها در قبال صنعت ساختمان چیست.آیا قرار است این روند ادامه داشته باشد  یا این که با در اختیار قرار دادن وام های کم بهره به کسانی که در صنعت ساختمان فعالیت می کنند و همچنین نوسازی بافت های فرسوده به برون رفت از این رکود کمک کنند.تسهیل فضای کسب و کار،تامین نقدینگی هم می تواند در این زمینه راهگشا باشد.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصرساختمان (http://telegram.me/asresakhteman) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.