به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان» به نقل از مهر، در میان محله های قدیمی، تاریخی و نامدار شهر ادب و هنر، محله قصردشت یا به عبارتی بر اساس آنچه قدیمی های این شهر و محله از آن یاد می کنند «ده قصرالدشت» از محله هایی است که هنوز به خاطر آب روانی که در جوی های این کوی و میدان عبور می کرد و شیرازی های قدیم را به خاطر آن از نقاط مختلف به این سوی شهر روانه می ساخت و «مسجد بَردی» که روزگاری مأوای مومنان و خداجویان بود در کنار عمارت و باغ زیبای نوابی که امروز دیگر از آن نام و یادی به خاطر مانده شاید بتوان آن را تنها کوی و برزنی در شیراز به یاد سپرد که هنوز همزیستی مردمان آن با فرهنگ و آیین های این شهر زنده است.

گرچه باغ های این روستا و کوشک قدیمی شمال غربی شیراز دچار آسیب های جبران ناپذیری شده اما هنوز رایحه بهار را می شود در این محله که دارای باغ‌های میوه و انگور فراوان و انبوهی است که گرداگرد آن را تا شعاع ده کیلومتری احاطه نموده‌اند احساس کرد و چه فصلی بهتر از بهار که در کوچه باغی های این نقطه از شهر گل و بلبل روانه شوی تا تاریخ و فرهنگ این دیار را بار دیگر مرور کرد.

به گفته یکی از ساکنان قصردشت این محله تا دهه ها قبل در بیرون از شهر قرار داشت و یکی از ییلاق های خوش آب و هوای شیرازی ها به شمار می رفت که با افزایش جمعیت و مهاجرت روزافزون این محله در قلب شهر شیراز جای گرفته و زندگی شهرنشینی و ماشینی روز به روز بیشتر به نابودی طبیعت این محله کمک می‌کند.

خاستگاه نام «قصرالدشت» مشخص نیست/محله ای که خیابانهای اصلی را ساخت

وقتی از محمدسعید تابنده، استاد دانشگاه و مدرس فیلمسازی و گرافیک که در کوچه منتهی به امامزاده «شاهزاده محمد(ع)» با او رهسپار زیارت و سیاحت هستم می پرسم که چرا نام این محل قصردشت قرار گرفته می گوید: علت نام این محله هنوز مشخص نیست زیرا در این محله نه قصری وجود دارد و نه دشتی که بتوان این نام را به آن تعمیم داد. ولی در این محله حرم امامزاده ای به نام شاهزاده محمد(ع) قرار دارد که به روایتی فرزند امام موسی کاظم(ع) است.

قصردشت، خیابانی است طولانی با امتداد جنوب شرقی به شمال غربی که از چهارراه 15 خرداد (پارامونت سابق) در جنوب شرقی آغاز می‌شود و به میدان قصردشت در شمال غربی پایان می یابد. این خیابان در طول مسیر خود از محله‌های بسیاری می گذرد و خیابان‌های فرعی زیادی از آن منشعب می‌شوند. محلات و خیابان‌های فرعی منشعب از قصردشت کم نیستند و از جمله می توان به خیابان عفیف‌آباد، خیابان ولی‌عصر، سینما سعدی، خیابان برق، خیابان باغشاه (فلسطین)، ملاصدرا، رحمت‌آباد، خیابان عفیف‌آباد، آسیاب قوامی، خیابان ولی‌عصر، زرگری (بلوار مطهری) و ابیوردی اشاره کرد. این درحالیست که در سال‌های اخیر طبق مصوبه شورای شهر شیراز امتداد این خیابان بعد از میدان قصردشت به سمت شمال غرب نیز به عنوان قصرالدشت (قصردشت) غربی نامگذاری شد.

در اکثر طول مسیر خیابان به خصوص در نواحی شمالی‌تر در دو سوی خیابان درختان بلند قرار دارند که خیابان قصرالدشت غربی نیز از دو سو توسط باغ‌های فراوان احاطه شده‌است.

همچنان که به سوی میدانگاه روستای قصردشت که اینک در دل ساختمان ها احاطه شده روانه هستم یاد این می افتم که چند سال پیش در گفت و گویی که با شهردار وقت منطقه 6 برای خبرگزاری مهر داشتم عنوان کرده بود که هویت منطقه قصردشت شیراز احیا می شود.

اسماعیل صالحی پنجم شهریور 1393 در این گفت و گو با بیان اینکه دفتر تسهیل گری و خدمات نوسازی محله قصردشت راه اندازی شده، خاطرنشان کرده بود: به خاطر وجود بقعه امام زاده شاهزاده محمد(ع) در این محله و دارا بودن فضای معنوی تصمیم گرفته شد تا در راستای استفاده شهروندان و گردشگران از این بافت تاریخی، معبر روبه روی امام زاده به سمت پایانه قصردشت به صورت کندرو عابر موقتا باز شود تا ورود به این معبر تسهیل شود.

او همچنین مطرح کرده بود که طرح تعریض کوچه صاحب الامری که منتهی می شود به این محور در آینده اجرایی خواهد شد تا بدین شکل این کوچه از عرض بیشتری برخوردار شده تا ترافیک خودروها در این معبر تسهیل شود.

بوستان «سیب زار» به قصردشت جان بخشید/عمارت نوابی هنوز در فراموشی

البته صالحی این وعده صالحی که مراحل بازسازی و نوسازی پارک محله ای در محدوده امام زاده شاهزاده محمد(ع) قصردشت با دستور ویژه ای برای رفع مشکلات آن به زودی آغاز می شود، جامه عمل پوشید و اینک یکی از جاذبه های محله قصردشت شیراز در میانه های بلوار ایمان شمالی آنجاکه ابتدای کوچه صاحب الامری است بوستان «سیب زار» در سالی که گذشت به بهره برداری رسید.

اما از سویی خانه تاریخی نوابی که قرار بود با کاربری فرهنگی در اختیار شهروندان قرار گیرد همچنان در محاصره فروشگاه ها، ایستگاه مترو قصردشت، پروژه تقاطع چند سطحی این میدان محصور و حتی دیگر کاربری پارکینگ عمومی آن هم متوقف شده است.

دقایقی به ظهر مانده در آستانه ورودی حرم امامزده شاهزاده محمد(ع) مردان محل گرد هم آمده و تا پیش از نوای موذن برای دعوت به نماز ظهر و عصر به بحث و تبادل نظر پیرامون انتخابات شوراها می پردازند و هر یک دیگری را دعوت به پیوستن به کمپین انتخاباتی هم محله ای های خود می کنند.

وارد حیاط زیارتگاه که می شوم پاکیزگی و نظم ویژگی است که به چشم می آید و دو پیرمرد لبه ایوان ورودی صحن اصلی نشسته اند و وقتی می بینند دارم از آنجا عکاسی می کنم با روی گشاده دعوت به گرفتن عکس از داخل حرم کرده و من را به آنجا هدایت می کنند.

هنوز تا نماز ظهر دقایقی مانده اما در گوشه ای از شبستان مردی میانسال به نماز ایستاده و یکی دونفری هم در حال زیارت هستند.

وقتی که نماز آقای غلامی به پایان می رسد به سوی من آمده و عکس هایی را که هنگام نماز از او و حرم گرفته ام جویا می شود؛ او هم در جوانی به عکاسی علاقه داشته و در گوشه شبستان می نشیند و برایم از این امامزاده(ع) و کوچه باغی های قصردشت می گوید.

او که دبیر بازنشسته آموزش و پرورش است وقتی می بیند به گردش در محله قصردشت می پردازم می گوید که اردیبهشت ماه بهترین وقتی است که می شود در کوچه باغ های قصردشت به عکاسی پرداخت چراکه آن هنگام درختان انگور، سیب، هلو و ... این نقطه از شیراز به بار نشسته اند و زیبایی و شادابی خاصی به این محله می دهند.

غلامی پیرامون این زیارتگاه به خبرنگار مهر می گوید: بنای بقعه متبرکه چندین بار مرمت و تعمیر اساسی شده است؛ کاشی کاری های حرم مطهر به خصوص گنبد زیبای آن بر چهره ملکوتی اش افزوده است و از دور نگین درخشنده ای در آسمان محله قصردشت است، مجموعه این حرم مطهر دارای حیاطی نسبتا بزرگ و ایوانی رفیع می باشد و درب ورودی آن نیز طلاکاری و منبت کاری شده است.

البته برخی از شهروندان نگرانی خود را از محصور شدن حرم مطهر در بین مجتمع های آپارتمانی در این محله کتمان نمی کنند و البته قول های مساعدی که همچون همیشه برای رفع نگرانی ها داده می شوند اشاره دارند.

قصردشتی ها دلبسته شاهزاده محمد(ع)/مسجدجامعی که 700سال قدمت دارد

پس از ورود به بخش داخلی این مجموعه چشم هر زائری دلبسته ضریح مطهر می شود، این ضریح مطهر با برگ های طلایی که اسماء الله بر آن نقش بسته، تزئین شده و فضای ملکوتی حرم مطهر به طرز بسیار زیبایی آینه کاری شده و کتیبه های آن با آیاتی از سوره جمعه مزین شده است؛ حرم را در حالی ترک می کنم که نظرم به اشعار کاشی کاری شده شبستان جلب می شود:

شاهزاده محمد را در این جا بارگاه زاده موسی بن جعفر نسل پاک مصطفی

درگه اولاد پیغمبر بود دارالشفا گر شفا خواهی دمی از صدق دل اینجا بیا

با ترنم صدای موذن در فضای میدانگاهی محله پای به حیاط مسجد جامع قصردشت که می گذارم پیر و جوان آماده نمازگزاردن هستند و آنچه بیش از پیش در ورودی شبستان این مسجد خودنمایی می کند کتیبه ای که به یادبود روی دیوار قرار گرفته است؛ روی کتیبه مسجد جامع قصردشت که به خط خوش استاد مجید چیزفهم دانشمندی است خوانده می شود: «به منظور یادآوری هویت تاریخی مسجد جامع قصرالدشت، بدل کتیبه عتیقه و ارزشمند این مسجد کهنسال به همت اهالی ساخته شد و شهریورماه1390 در این مکان نصب گردید. اصل کتیبه که تاریخ 875 هجری را بر ذیل خود داشت متاسفانه در جریان نوسازی اخیر مسجد به سال 1358 خورشیدی مفقود شده است. در خور یادکرد است که در ساخت بدل کتیبه همه مشخصات اصل که در کتاب ارجمند «اقلیم پارس» نگاشته زنده یاد سید محمدتقی مصطفوی ضبط است مورد توجه قرار گرفته است».

این درحالیست که مدیر کانون فرهنگی و هنری «منتظران ظهور» این مسجد با اشاره به اینکه طرح «تلاوت نور» در این مسجد هر شب برگزار می شود، عنوان کرده که جزءخوانی روزانه در ماه مبارک رمضان و همچنین مراسم احیای شب های قدر در این مسجد با حضور اعضای کانون برگزار می شود.

مهدی پسندیده با اشاره به اینکه مسجد جامع قصردشت 700 سال قدمت دارد، می گوید: این مسجد ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی مجددا ساخته شده است.

«مسجد بَردی» نام دیگر قصردشت/محله ای که تاریخ را یدک می کشد

از سویی در نزدیکی مکانی که در حال حاضر میدان قصردشت قرار دارد، روستا و همچنین مسجدی به نام مسجد بَردی وجود داشته که این مکان  مسجد سنگی مربوط به قرن ششم هجری بوده و کتیبه‌های سنگی آن هنوز در محل مسجد رئیس احمدی قصردشت موجود است؛ در فارسنامه ناصری، مسجد بردی قریه ای در یک فرسنگی میانه شمال و مغرب شیراز ذکر شده است. همچنین در فرهنگ جغرافیایی ایران جلد هفتم، این روستا، قصبه ای از دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان شیراز، واقع در 6 هزارگزی شمال باختری شیراز، با 5293 سکنه ذکر شده که آب آن از قنات و نهر اعظم و راه آن آسفالته به شیراز است؛ به ویژه مناطق اطراف فلکه قصردشت و اطراف محل این مسجد در قدیم به «مسجد بردی» مشهور بوده است. هنوز هم گاهی محله قصردشت، در گویش اهالی بومی منطقه، با نام «مسجد بردی» خوانده می شود.

در یکسال گذشته محله قصردشت با آغاز به کار نگارخانه ای به نام «سروناز» که در فاصله کوچه های 88 تا 90 روبه روی مسجدالرسول(ص) قرار دارد، مجموعه ای از فعالیت های فرهنگی و هنری را سامان داده که در دل یکی از خانه باغ های تاریخی آن جای گرفته است و می تواند با وجود عمارت نیمه افراشته باغ نوابی به یکی از جاذبه های گردشگری و حتی زیارتی شیراز شناخته می شود؛ با وجود زیارتگاه شاهزاده محمد(ع) در کنار مسجد جامع قصردشت برای هر گردشگر و زائری جاذبه ای باشد که نمی توان از آن به سادگی گذشت چراکه هریک برای خود تاریخی را یدک می کشند، چه آنگاه که خانه باغ رجبعلی هوایی معروف به صراف اینک در غبار زمان مدفون شده و در گوشه ای دیگر از محله قصردشت در همسایگی خانه باغ هایی به مرور در حال تخریب هستند تا شاید از دل آن آپارتمانی سر برآورد.