به گزارش پایگاه خبری«عصرساختمان» به نقل از ایسنا، پیرو مصوبه مورخ 27/7/94 شورایعالی شهرسازی و معماری ایران، موضوع ابلاغ محدوده بافت تاریخی 168 شهر کشور و همچنین نامه ابلاغی وزیر راه و شهرسازی به شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران به شماره 02/100/42491 مورخ 4/08/1394 موضوع ابلاغ رویکرد ایران شهری در بازخوانی و بازآفرینی این عرصه های ارزشمند و ضرورت تهیه دستورالعملی برای تحقق این هدف،شورایعالی شهرسازی و معماری در جلسه مورخ 11/02/96 مصوبه زیر را در سیزده بند به عنوان رویکرد اصلی تهیه سند واحد حفاظت از بافت‌های تاریخی-فرهنگی، به تصویب رساند. این سند مشتمل بر هفت بخش: تدوین مقدمه و کلیات سند، تعاریف و مفاهیم پایه و مشترک، راهبردها و سیاستها، نظام‌نامه نحوه اقدام، شیوه نامه (شرح خدمات) تهیه برنامه‌ها و طرح‌ها، نظام و ساختار مدیریت هماهنگ و یکپارچه و دستورالعمل نهادینه‌سازی خواهد بود.

رویکردهای کلی حفاظت و احیاء محدوده های تاریخی-فرهنگی

محدوده­‌های تاریخی- فرهنگی به بخش یا بخش­هایی از شهر اطلاق می­شوند که منعکس‌کننده­ ارزش­های تاریخی-فرهنگی شهر بوده و شکل آنها،حاصل تعامل مکان (جغرافیا و بوم)، زمان (تاریخ) و باور (اعتقادات) در رابطه با انسان در یک پهنه زیستی در طول تاریخمی‌باشد.‌این محدوده‌ها که به‌لحاظ ویژگی­های شکلی، ساختاری و ارزش‌های تاریخی-فرهنگی از سایر پهنه­های شهری متمایز، قابل‌تشخیص و مستلزم شناسایی بوده، توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تعیین می­شوند.

1. محدوده‌­های تاریخی- فرهنگی شهرها با توجه به ویژگی­های شکلی (ریخت­شناسی)، عناصر و اجزاء متشکله و ساختارهای فرهنگی- اجتماعی‌شان قابل‌شناسایی­هستند. این محدوده‌ها، همچنین کلیه نظامات وابسته به آنها (نظام طبیعی، قنوات و...)نیازمند توجه ویژه در نظام سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و طرح­ریزی توسعه شهری هستند.

2. اطلاق محدوده‌های تاریخی-فرهنگی به معنای توجه صرف به یک دوره از تاریخ و معطوف به گذشته‌های دور نیست، بلکه به تمامی پهنه‌هایارزشمندیاشاره دارد که حتی در دوره‌های متاخربرپا شدهو واجد ارزش هستند.

3. محدوده‌­های تاریخی- فرهنگی شهرها،به‌عنوانمیراث فرهنگی یک ملت، سازنده اصلی منظر تاریخی شهری، بیانگر ارزش­های اجتماعی، اقتصادی و محیطی­اند؛ لذا توجه توأمان به حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس و میراث فرهنگی ملموس و میراث تاریخی-طبیعی، در داخل بافت این محدوده­ها ضروری است.

4. محدوده‌­های تاریخی- فرهنگی، به منزله بخشی جدایی­ناپذیر از پیکره و استخوان‌بندی شهر امروزند؛ لذا پرداختن به موضوع حفاظت و احیاءاین پهنه­های ارزشمند، باید با رویکردی جامع‌نگر در مقیاس شهر و سرزمین پیرامونی مورد توجه قرار گیرد. این رویکرد بایستی متضمن تقویت و استمرار رابطه همه‌جانبه محدوده‌ها با کل شهر باشد. این محدوده‌ها واجد آموزه‌ها و ویژگی‌های قابل تسری به بخش‌های جدید توسعه شهری هستند.

5. محدوده‌های تاریخی- فرهنگی، به‌منزله پهنه‌های در بردارنده عناصر و مجموعه ­های تاریخی و ارزشمند، باشبکه‌ای از معابر درهم‌تنیده­ که ساختار و سازمان فضایی بافت را تشکیل می­دهد، شناخته می‌شوند. این بافت‌هادارای فضاهای عمومی ویژه‌ای هستندکه همواره مکان رویدادها و قلمرو تعاملات اجتماعی بوده‌اند. محلات قدیمی و تاریخی نیز،پهنه‌های سکونت را در این محدوده‌ها تعریف می­ کنند؛ لذا حفاظت از اصالت و یکپارچگی در همه ابعاددر فرایندحفاظت و احیاء این محدوده­ها ضروری است.

6. حفاظت و احیاء محدوده­ های تاریخی- فرهنگی فرایندی جامع، تدریجی و پیوسته از مجموع اقدامات کالبدی و غیرکالبدی با تاکید بر ساختارهای فرهنگی- اجتماعی زمینه است. اقدامات مقطعی، پروژه‌محور و صرفاً کالبدی، به‌تنهایی پاسخگوی مشکلات نبوده بلکه حفظ و احیاء این پهنه‌های ارزشمند، ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان و حضور جریانحیات‌شهری در آن در پی فرایندی گام‌به‌گام، برنامه‌محور و خرد مقیاس در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیطی با تاکید مضاعف بر نقش اقدامات غیر کالبدی میسر می­ شود.

7. محدوده‌های تاریخی-فرهنگی شهرها، مجموعه‌ای یکپارچه است که هرگونه مداخله در آن، به ویژه مداخله کالبدی از جمله تخریب بناها، تعریض گذرها، افزایش ارتفاع، افزایش تراکم جمعیتی و... وحدت آن را مخدوش و موجب از میان رفتن هویت و شواهد ناظر بر ارزش‌های تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی بوده و امکان بازشناسی ارزش‌های نهفته آن را از میان خواهد برد.

8. نظر به غنای فرهنگی و اقلیمی و سرزمینی، مکاشفه دقیق ارزش‌های زمینه ضروری بوده تا در تدوین راهبردها، سیاست‌ها و همچنین برنامه‌های حفاظت و احیاء مورد توجه قرار گیرد.

9. اعطای کاربری و نقش جدید به منظور بهره‌برداری مجدد از بناهای تاریخی، با رعایت اصالت و یکپارچگی اثر و با حفظ کاربری غالب بافت تاریخی به‌عنوان یکی از سیاست‌های کلیدی برنامه‌های حفاظت و احیاءمحسوب می‌شودکه ضمن تقویت حس‌تعلق به مکان نزد شهروندان و ایفای نقشی مهم در شکوفایی اقتصاد محلی، می‌تواند به‌عنوان یک محرک توسعه حفاظت محور در بافت‌پیرامونی عمل نماید.

10. فرایند حفاظت و احیاءمحدوده­‌های تاریخی–فرهنگی،بعنوان موضوعی چند وجهی و فرابخشی،نیازمند مشارکت و حضور تمامی دستگاه‌ها و کنشگران مرتبط و موثر، متشکل از دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط، نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد و دانشگاهیان است.

11. با توجه به نقش محوری ساکنان در فرایند حفاظت و احیاء و به منظور جلب مشارکت همه جانبه آنان، ضروری است طرح‌ها و برنامه‌های این محدوده‌ها با محوریت ساختارهای فرهنگی-اجتماعی ساکنان و شناخت دقیق مختصات حیات شهری، با رویکرد توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، شرایط را برای حضور و مشارکت ساکنان فراهم نمایند.

12. ضمن تأکید بر نقش محوری مدیریت شهری (شوراها و شهرداری‌ها) و با توجه به ضرورت ایجاد یک فضای مدیریتی هماهنگ، یکپارچه و با اختیارات جامع و کافی، و همچنین نظر به تاکید ماده 115 قانون برنامه چهارم و آئین‌نامه اجرائی آن،مدیریت تخصصی و یکپارچه در امر حفاظت و احیاءمحدوده‌های تاریخی- فرهنگی متناسب با ظرفیت و توان هر شهربایستی در دستور کار قرار گیرد.

13. با توجه به لزوم تعمیم و ترویج این رویکرد، نهادینه کردن آن از طریق آموزش، گفتمان سازی، اطلاع رسانی و فعالیتهای فرهنگی- ترویجی در کلیه ابعاد و سطوح مختلف حرفه، نظام مدیریت و جامعه دانشگاهی، و عموم مردم ضروری است.

بنابراین گزارش، عباس آخوندی در آبان ماه سال 1394 طی نامه‌ای به محمدسعید ایزدی مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری عنوان کرده بود: «اخیرا در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران محدوده بافت تاریخی 168 شهر ایران به تصویب رسید. تاملی در این باره بار مسوولیت من و شما را چند چندان می کند. وجود 168 شهر تاریخی در ایران نشان از میراث گرانبهایی است که تمدن ایران در خود جای داده است. هم‌چنین نشان از زنده بودن تمدن ایران شهری است. هریک از این شهرها جلوه‌ای از تحقق کالبدی و فرهنگی ایران شهر است. از سوی دیگر در معرض خرابی بودن این بافت‌ها و عدم سازگاری آنها با جریان معاصر شدن و تبدیل به بخشی از مشکل شدن به جای آن‌که میراث قابل اتکا باشند مساله‌ای است که با آن مواجهیم. از این روی نحوه‌ی مواجهه ما با آنها بزرگ‌ترین چالشی است که با آن روبه‌رو هستیم. رویکرد سوداگرانه و یا به عبارتی استالینیستی تخریب و جابه‌جایی ساکنان این بافت‌ها در بازار مکاره مستغلات ایران کم طرفدار ندارد. در برابر این رویکرد جزء گرایی و مینی مالیستی ترمیم و مرمت تک بناها ناکارآمدی خود را به اثبات رسانده است. شایسته است رویکرد بازآفرینی شهری و عملکرد یکپارچه شهری که من به آن نام رویکرد ایران‌شهری می گذارم را در دستور کار قرار دهیم تا این بافت‌ها را در درون تن شهر به صورت امروزین مورد بازخوانی قرار دهیم و ضمن حفظ اصالت آنها و پذیرش منبع الهام بودنشان و بهره‌گیری از میراث و کارکردهای فرهنگی، تجاری و مسکونی آنها در متن سبک زندگی امروزین بازتعریفشان کنیم. لطفا به صورت رسمی این 168 محدوده را به تمامی استان ‌ها ابلاغ کنید تا در دستور کار ستاد بازآفرینی استان قرار دهند و نسبت به تهیه طرح بازآفرینی شهری در آنها  به نحوی برنامه‌ریزی  کنند. لازم است شما نیز دستورالعملی در این‌باره تهیه و ابلاغ فرمایید.

با سپاس - عباس آخوندی - 1394.8.2»