عصر ساختمان- افزایش بی رویه جمعیت تهران و متعاقبا گسترش مسائل و مشکلات این کلان شهر، حاکی از آن است که شهردار پایتخت نمی تواند یک فرد معمولی باشد و باید در کنار توانمندی و مدیریت اجرایی دقیق، روشهای متفاوت و در عین حال اثربخشی را در حوزه مدیریت شهری به کار بگیرد.
به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از صما، با نگاهی به وضعیت کنونی شهرها و به ویژه کلان شهرها، چشمانداز شهرهای آینده قابل تصور و قابل پیشبینی است؛ شهرهایی آشفته با ازدحام جمعیتی بالا، مشکل در رفت و آمد به دلیل ترافیکهای سرسام آور، ناتوانی زیرساختهای شهری و سیستمهای حمل و نقل در پاسخگویی به نیازهای شهروندان و سایر چالشها که زندگی در این شهرها را با دردسرهای بیشتری مواجه می سازد. بنابراین برای افزایش بهروهوری، شهرها چاره ای ندارند به جز اینکه در آینده بهدنبال بهکارگیری فناوریهای هوشمندانه باشند. همچنین تشویق به توسعه معماری پایدار و کاهش تولید کربن از مهمترین مباحث مربوط به شهرهای آینده است.
اتحادیه اروپا از سال 2007 توجه جدی به مسئله هوشمندسازی کلانشهرها داشته و در این راستا برنامههایی را اجرا کرده است. هدف اصلی این برنامهها بهبود خدمات عمومی و کیفیت زندگی است که با کاهش هزینههای مدیریت شهری، افزایش بهرهروی، کاهش آلودگی و توسعه پایدار همراه است.
بدون شک یک شهر هوشمند بهتر از یک شهر سنتی میتواند به چالشهای ناشی از افزایش جمعیت واکنش نشان دهد و از این طریق دولتها میتوانند با بهرهگیری موثرتر از منابع، هزینهها را پایین بیاورند، کیفیت زندگی را ارتقا دهند و نیاز نسلهای آینده را برآورده کنند. بنابراین دستیابی به شهرهای هوشمند مشکلات زندگی مدرن شهروندان را کاهش می دهد و طبق تاکیدات صاحب نظران، شهر هوشمند راه حل مناسبی برای رفع مشکلات کلانشهرها و بهبود کیفیت زندگی شهروندان با استفاده از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات است.
در این میان یک جامعه شناس شهری با ارائه یک راهکار پیشنهادی مدرن و جدید درباره رفع چالشها و مشکلات تهران، میگوید: در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، رفع مشکلات تهران نیاز به راهکارهای مدرن و بهروز دارد و ما باید این شهر را هوشمند کنیم. چراکه شهر الکترونیک و هوشمند یک راهبرد کلان برای حل معضلات تهران و توسعه همهجانبه آن است.
محمدمراد براتی اظهار امیدواری میکند: شهر هوشمند تهران با افق 2025 و طی دو برنامه چهار ساله اجرایی شود و با توان موجود در نیروهای آموزشدیده داخلی، هزینههای سرسامآور مدیریت شهری را کاهش دهد و ضمن ایجاد اشتغال پاک، منجر به بهبود کیفیت زندگی شهروندان شود.
اما سوال این است که چرا حرکت در مسیر هوشمندسازی شهرها الزامی است و برای هوشمندسازی شهر باید چه اقداماتی مدنظر قرار گیرد؟
در پاسخ به این پرسش، کارشناسان با انتقاد از اینکه امروزه با توجه تجریبات موفق اغلب کشورهای جهان در زمینه ایجاد شهر هوشمند، کشور ما در این مسیر بسیار کند پیش میرود میگویند: این در حالی است که مسائل و مشکلات جدید شهری با فرایند شهر هوشمند به خوبی مدیریت میشود و امروزه شهر هوشمند و شهر الکترونیک به عنوان راهکار بی بدیل حل معضلات شهری مورد توجه شهرسازان و مدیران شهری واقع شده است. درواقع شهر هوشمند فرآیندی است که میتواند تراکم و پیچیدگی و مسائل و مشکلات جدید شهری را مدیریت کند.
این گروه از کارشناسان با اشاره به چهار دلیل برای الزام به هوشمندسازی شهرها معتقند: رشد سریع فناوری، پیچیدهتر شدن زندگی در شهرهای بزرگ، لزوم افزایش بهرهوری و بهبود خدماترسانی به مردم، چهار دلیل مهم است که هوشمندشدن شهرها را به الزام تبدیل می سازد. درواقع شهر هوشمند دارای اشتراکگذاری اطلاعات و همکاری در همه سطحهای جامعه است و از ویژگیهای این شهر میتوان به توسعه دانش محور، اصول مبتنی بر توسعه پایدار و یکپارچگی شهری اشاره کرد.
تحقیقات نشان میدهد، اگرچه در بسیاری از شهرهای معروف و مطرح دنیا، شهر هوشمند و شهرداری الکترونیک متناسب با فناوری اطلاعات و ارتباطات روند متعارفی را طی کرده، اما این طرح در ایران به دلیل تاثیر عوامل مختلف بهویژه در ابعاد همکاری بین سازمانی و همچنین در ابعاد مرتبط با شهروند الکترونیک سیر مطلوبی طی نکرده است. ضمن اینکه با وجود زیرساختهای موجود، هنوز سیستم یکپارچه یا جامعی که بتواند پاسخگوی نیازها در شرایط عادی و بحرانی باشد، عملیاتی نشده است.
در این راستا کارشناسان درخصوص الزامات دستیابی به یک شهر هوشمند به موارد متعددی اشاره می کنند. آنها بر این باورند که برای هوشمندسازی یک شهر لازم است که در حوزههای انرژی، جابهجایی و حمل و نقل، زیرساختها، بهداشت و سلامت برنامهریزی شود.
به گزارش «صما» در حوزه انرژی با توجه به اتلاف شدید منابع انرژی و کاهش روزافزون سوخت های فسیلی، هوشمندسازی مصرف انرژی یک ضرورت انکارناپذیر است. چرا که سیستمهای هوشمند انرژی میزان مصرف انرژی را زیر نظر قرار داده و آن را با بازدهی بیشتری مدیریت و حفظ می کنند. از همین رو در پایتخت با استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، مدیریت ذخایر آب و برخورداری از سیستم مدیریت پسماند میتوان ضمن کاهش آلودگی انرژی کمتری مصرف کرد.
همچنین جابه جایی هوشمند به معنای فراهم کردن امکان حمل و نقل پایدار است. در شرایطی که امروز تهرانیها ساعات بسیاری از عمر خود را در ترافیک سپری می کنند و وزیر راه و شهرسازی نیز بارها به معضلات شهروندان تهرانی درباره جابه جایی در سطح این کلان شهر اشاره کرده و خواستار حل این معضل شده است، اهمیت این مهم بیش از پیش آشکار می شود.
اما نگاهی به اقدامات سیستم حمل و نقل شهری در سالهای گذشته نشان میدهد که رویکرد اصلی در مدیریت کنترل ترافیک در تهران، اعمال محدودیت تردد از قبیل طرح زوج و فرد است، درحالی که بسیاری از مولفههای تاثیرگذار مغفول واقع شده است. از همین رو به عقیده کارشناسان شهرهای هوشمند از سیستمهای حملونقل چندگانه، چراغهای راهنمایی هوشمند و پارکینگهای هوشمند پشتیبانی میکنند. پیادهروی، دوچرخهسواری و دیگر روشهای جابهجایی ترکیبی، راهحلهایی است که میتواند تاحدودی مشکل ترافیک و حمل و نقل را حل کند و ضمن کاهش هزینهها تاثیر مثبتی بر محیط زیست داشته باشد.
درعین حال باید توجه کرد، با بکارگیری زیرساختهای هوشمند شهری، امکان تحلیل دادههای جمعآوری شده و استفاده از نتایج این تحلیلها برای برنامهریزی میزان نیاز به منابع در آینده و اجرای برنامههای حفظ و نگهداری شهر مهیا میشود.