عصر ساختمان- محورهای تامین مالی مسکن، مسکن گروههای کمدرآمد، بافتهای ناکارآمد شهری، سیاست زمین/شهرسازی و اقتصاد شهر، بازار مسکن و تحلیل نگرشهای اسکان اقشار کمدرآمد در همایش سیاستهای توسعه مسکن توسط دفتر برنامهریزی و اقتصاد مسکن تشریح شد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان»، جزئیات محورهای 6 گانه هفدهمین همایش سیاستهای توسعه مسکن که 18 و 19 مهرماه سال جاری به همت معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی و با حضور مسئولان ارشد وزارتخانه در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار میشود. بر این اساس، محورهای تامین مالی مسکن، مسکن گروههای کمدرآمد، بافتهای ناکارآمد شهری، سیاست زمین/شهرسازی و اقتصاد شهر، بازار مسکن و تحلیل نگرشهای اسکان اقشار کمدرآمد در این نشست با حضور مسئولان ارشد دولتی و همچنین بخش خصوصی به بحث و تبادلنظر گذاشته خواهد شد.
این در حالی است که دکتر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ریاست عالی همایش، دکتر حامد مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی دبیری هفدهمین همایش سیاست های توسعه مسکن و اسفندیار زبردست دبیر علمی همایش فوق هستند. محور های تامین مالی مسکن و مسکن اقشار کم درآمد از برنامههای نخستین روز همایش است که به ترتیب در ساعات 11 تا 12:30 و 14 تا 16 برگزار میشود.
برنامههای روز دوم نیز شامل برگزاری پنل تخصصی بافتهای ناکارآمد شهری، سیاست زمین / شهرسازی و اقتصاد شهر، بازار مسکن و اسکان بشر است که به ترتیب در ساعات 8:30 تا 10:30، 11 تا 12: 30 و 14 تا 16 برگزار میشود. از دیگر برنامههای روز دوم اختتامیه با سخنرانی حامد مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی و قرائت بیانیه پایانی است.
محورنخست- تامین مالی مسکن
فقدان سیستم کارای تامین مالی مسکن مانع حضور خانوارهای فاقد پسانداز در بازار مسکن میشود.
خرید مسکن برای اکثریت آحاد جامعه تنها با گسترش پرداخت آن در طول زمان و بااستفاده از ابزارهای تامین مالی ممکن است.
تامین مالی مسکن عمدتا مبتنی بر روشهای بازار پول و بازار سرمایه است.
در ایران روشهای مبتنی بر بازار سرمایه بسیار محدود و تامین مالی عمدتاً بانک محور است. تا یکی دو سال اخیر ابزارهای پولی تامینمالی مسکن که مهمترین آنها تسهیلات بانکی است نیز محدود و غیرمنعطف بوده و حتی در بخش تسهیلات تکلیفی به دلیل محدودیتهای شبکه بانکی تحقق عملکرد به حد مطلوب و متناسب با برنامه نبوده است.
طی سالهای اخیر نظام تامین مالی مسکن به لحاظ ابزارهای مالی چه در بازار پول و چه در بازار سرمایه ارتقاء یافته و ابزارهای جدید بسیاری ایجاد و به بازار عرضه شدهاند که به شرح زیر هستند:
بازار پول: در بازار پول مهمترین ابزار تسهیلات بانکی است که در حال حاضر به چند طریق قابل پرداخت است:
صندوق پسانداز یکم بانک مسکن (در سقفهای 160-120 و 80 میلیون برای زوجین جوان و با نرخ سود 9.5 (در نقاط شهری به جز بافتهای فرسوده) و 8 درصد (در بافتهای فرسوده شهری)
اوراق گواهی حقتقدم (تا سقف 120 میلیون تومان)
تسهیلات ساخت بدون سپرده
تسهیلات جعاله مسکن
صندوق مسکن جوانان
علاوه بر تسهیلات بانکی:
موسسات وام و پسانداز مسکن
طرح تضمین معاملات فروش اقساطی
از دیگر ابزارها و نهادهای فراهم شده در بازار پول برای تامین مالی مسکن هستند.
بازار سرمایه: ابزارها و نهادهای بازار سرمایه طی سالهای اخیر توسعه یافته اند. مهمترین آنها عبارتند از:
صندوق زمین و ساختمان
شرکتهای تامین سرمایه مسکن
انتشار اوراق رهن ثانویه
انتشار اوراق گواهی خاص، اوراق گواهی عام و اوراق مشارکت
شرکتهای لیزینگ مسکن از دیگر ظرفیتهای مطلوب برای تامین مالی مسکن هستند.
بر این اساس در محور تامین مالی مسکن به:
معرفی ابزارهای فعال تامین مالی و آخرین وضعیت هر یک
چالشهای نظام تامین مالی مسکن و الزامات رفع آن
راهکارهای ارتقا و بهبود عملکرد نظام مالی مسکن
برنامههای وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن در راستای ارتقای این حوزه پرداخته خواهد شد.
در بررسی ابزارهاینوین تامین مالی مسکن، محمدهاشم بتشکن مدیرعامل بانک مسکن سخنران اصلی است و علاوه بر وی، محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی، مهندس رحمانی رئیس امور راه و ترابری و عمران شهری و روستایی سازمان برنامه و بودجه، حسینیمکارم معاون مالی و اقتصاد شهر شهرداری تهران، دهقان عضو هیات مدیریه بانک مسکن، قربانی معاون اقتصادی بانک مرکزی، برزگر رئیس کانون سراسری انبوهسازان و امینی رئیس شرکت سرمایهگذاری مسکن حضور دارند.
محور دوم- مسکن گروههای کم درآمد
دولت یازدهم بر اساس تکلیف قانون اساسی نسبت به تامین مسکن کمدرآمدها و با تکیه بر تجربیات موفق بینالمللی پس از آسیبشناسی سیاستهای گذشته که عمدتا مبتنی بر تامین مسکن ملکی و تامین دولتی مسکن بوده است با کاهش تصدیگری دولت و افزایش نقش تنظیمگرایانه آن، مسکن اجتماعی را در دستور کار خود قرار داد و در ادامه آن برای کاهش مشکل مسکن گروههای کمدرآمد هفت برنامه در قالب دو بخش اجتماعی و حمایتی تعریف و تدوین شد.
بر این اساس نیز در همایش سیاستهای توسعه مسکن در محور تامین مسکن کمدرآمدها دو موضوع اساسی «مسکن اجتماعی» و «مسکن حمایتی» مورد بررسی و بحث قرار میگیرد. در این پانل برنامه مسکن کمدرآمدها در قالب مصوبه اسفند ماه سال 1395 هیات دولت بررسی خواهد شد. نحوه شناسایی خانوارهای مشمول استفاده از امکانات حمایتی مصوبه فوق، تعیین شاخص فقرمسکن بر مبنای ویژگیهای کالبدی شهرها، برنامهها و تجربه خیرین مسکن ساز در تامین مسکن کمدرآمدها، ظرفیتهای نهادی پیشبینی شده در مصوبه تامین مسکن کمدرآمدها در انطباق با مبانی نظری و تجربیات جهانی و ایجاد وفاق بین مسئولین و صاحبنظران حوزه مسکن از اهم مواردی است که در این پانل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در این محور که به بحث مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی تعلق دارد حق شناس معاون مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی حضور دارد و علاوه بر حق شناس، مدیری معاون وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی، خلیلی مرد عضو هیات مدیره سازمان ملی زمین و مسکن، رحمانی رئیس اموره راه و ترابری و مدیریت عمران شهری و روستایی سازمان برنامه و بودجه، اسفندیار زبردست عضو هیات علمی دانشگاه تهران، اصلانی معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی و اقتصاد مسکن، سلگی مدیرعامل انجمن خیرین مسکن ساز و اطهاری پژوهشگر حوزه مسکن، حضور دارند و سخنرانی خواهند کرد.
محور سوم- بافتهای ناکارآمد شهری
با توجه تاکید ریاست محترم جمهور بر ساماندهی بافتهای ناکارآمد شهری و استفاده از ظرفیت موجود در این مناطق در برنامهریزیهای مسکن کشور، در هفدهمین همایش سیاستهای توسعه مسکن در ایران پانلی با عنوان " بافت های ناکارآمد شهری" اختصاص یافته است که بهصورت ویژه و بر اساس مطالعات انجام شده به واکاوی موضوع و چگونگی تحقق رویکرد ریاست محترم جمهور در سماندهی بافتهای ناکارامد شهری بپردازد.
در این پانل به صورت مشخص بر دو موضوع «الزامات برنامهریزی مسکن در بافتهای ناکارآمد شهری» و «ایجاد تحول برای توسعه سرمایهگذاری در بافتهای فرسوده» متمرکز میشویم.
به طور خلاصه اهم موضوعات مورد بررسی در پانل محور بافت های ناکارآمد شهری به شرح ذیل هستند:
مسکن و محیط مسکونی استاندارد(ارتقاء کیفیت محیط شهری، ارتقاء ایمنی و کیفیت سکونت)
مدیریت تعارض منافع در فرآیند نوسازی بافت های شهری
مشارکت مردمی در ساماندهی بافت های ناکارآمد شهری (نهاد توسعه محله)
راهاندازی و توسعه دفاتر تسهیلگری در بافتهای ناکارآمد شهری
بررسی اثر تسهیلات و مشوقها در نوسازی بافتهای ناکارآمد شهری
در این بخش، که الزامات برنامه ریزی مسکن در بافت های ناکارآمد و ایجاد تحول برای توسعه سرمایه گذاری در بافت های فرسوده موردتحلیل و بررسی قرار می گیرد، هوشنگ عشایری سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، رفیعیان و پیران اعضای هایت عملی دانشگاه، میرزایی معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران، گیتی اعتماد مدیرعامل شرکت مشاور طرح و معماری، حاج علی اکبری پژوهشگر، ایزدی معاون معماری و شهرسازی، فتح اللهی مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران حضور دارند.
محور چهارم- سیاست زمین- شهرسازی- اقتصاد شهر
هفدهمین همایش سیاستهای توسعه مسکن در ایران برای اولین بار محور زمین و شهرسازی را با رویکرد نگاهی به سیاستهای گذشته و حال حاکم بر مدیریت زمین و وجود تعارض و تقابل در نحوه استفاده از زمین و سیاستهای توسعه شهری، به عنوان یکی از محورهای اصلی خود قرار داده است.
ساماندهی مدیریت زمین و با تعریف مدیریت یکپارچه، بازنگری و اصلاح سیاستهای جاری در کشور در خصوص نحوه مصرف زمین دولتی و تبیین جایگاه برنامهریزی زمین در طرحهای توسعه شهری و تعریف اقتصاد شهر از جمله موارد مورد بحث در محور مذکور است.
اهم موضوعات مورد بحث و بررسی در این محور عبارتند از:
بازنگری سیاستهای زمین شهری
بازساماندهی مدیریت زمین در شهرها
رونق اقتصادی در شهرها یا سوداگری زمین
همراستا بودن سیاستهای توسعه شهری با برنامهریزی نحوه استفاده از زمین
گسترش افقی شهرها و ظرفیتهای موجود زمین
اقتصاد پایه در شهرها و جایگاه آن در سیاستهای توسعه شهری
در این محور که به سیاستگذاری، تخصیص و بهره برداری از منابع زمین، اقتصاد شهر و سوداگری زمین، سیاستهای توسعهشهری و شهر به مثابه کانون توسعه اختصاص دارد، ایزدی معاون معماری و شهرسازی، عظیمیان معاون وزیر و مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن، عبدهتبریزی مشاور وزیر در امور مدیریت و تامین مالی، مشکینی عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و طاهرخانی معاون وزیر و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید، عزیزی و بصیرت اعضای هیات علمی دانشگاه تهران، کاظمیان عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و. میرزایی معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران حضور دارند و به ایراد سخنرانی خواهند پرداخت.
محور پنجم- بازار مسکن
تحلیل، پیشبینی و ورود به بازار مسکن از منظر سرمایهگذاری و خرید مستلزم بررسی ابعاد مختلف بازار است؛ بر این اساس آخرین تحولات و شاخصهای بازار مرور خواهد شد. تطابق الگوی عرضه و تقاضای مسکن چگونه خواهد بود؟ وضعیت اقامتگاههای دوم بررسی و جایگاه آن در بازار مسکن تبیین میشود. نقش مشاوران املاک در بازار مسکن چگونه است؟ سامانههای اطلاعاتی در بازار مسکن چه کمکی به شفافیت بازار مسکن میکند؟ مهمترین چالشها در این بازار چیست؟
مهمترین مسائل مورد بررسی در این پانل شامل موارد زیر است:
- تحلیل وضعیت کنونی بازار مسکن
- عرضه و تقاضای مسکن
- ارائه جدیدترین آمار خانههایخالی
- توزیع خانههای خالی و موجودی مسکن
- تطابق عرضه، تقاضای بازار مسکن و نیاز مسکن
- ارتقا شفافیت بازار مسکن از طریق دسترسی آسان و رایگان به اطلاعات معاملات بازار مسکن
- مشاوران املاک و نقش آنها در بازار مسکن و راهکارهای افزایش شفافیت بازار مسکن
در این محور نیز، علی چگنی مدیرکل دفتر برنامهریزی و توسعه اقتصاد مسکن، رحمانی عضو هیات علمی دانشگاه تهران، تقوی نژاد معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، طاهری مدیرکل دفتر محاسبه شاخص برنامهها و سیاستهای کلان مرکز آمار ایران، عقبایی رئیس اتحادیه مشاوران املاک، یزدانی پژوهشگر مسکن، مهرگان و قلیزاده عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان و ذوالفقارپور پژوهشگر حوزه مسکن حضور دارند و به بیان نقطه نظرات خود در این زمینه میپردازند.
محور ششم- تحلیل نگرشهای اسکان اقشار کمدرآمد
ششمین نشست در هفدهمین همایش سیاستهای توسعه مسکن به تحلیل نگرشهای اسکان اقشار کمدرآمد اختصاص دارد. در این پنل تلاش میشود تا جایگاه مسکن و اسکان اقشار کم درآمد در هبیتات و بیانیههای کنفرانسهای هبیتات یک تا سه هبیتات که به ترتیب در سالهای 1976، 1996 و 2016 تصویب شدند، مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
مسکن یکی از عوامل اصلی در روند شهری شدن است و تأثیر تعیینکنندهای در اجرای دستور کار جدید شهری دارد. تجزیه و تحلیل قابلیت استطاعت برای تأمین مسکن در سالهای گذشته نشانمیدهد که با وجود افزایش تقاضا، بخش بزرگی از مسکن در توان مالی بیشتر جمعیت جهان نبوده است. امروزه 6.1 میلیارد نفر از مردم در مسکن نامناسب سکونت دارند که یک میلیارد از آنها در سکونتگاههای غیررسمی و زاغهها زندگی میکنند. در حالیکه میلیونها نفر از خانههای مناسب بیبهره هستند، انباشت خانههای بدون سکنه، به تدریج رو به فزونی است. از اینرو، مسأله دستیابی به توان مالی برای تأمین مسکن از اهمیت بسیاری برخوردار است. توجه به نیازهای مسکن فقیرترین و آسیبپذیرترین اقشار باید به عنوان یک اولویت در دستور کار برنامههای توسعهای در نظر گرفته شود.
دستور کارجدید شهری، مسکن را در مرکزِ برنامهریزی برای توسعۀ شهری پایدار و فراگیر قرار داده و به تشویق اقدامات و تصمیماتی میپردازدکه تمامی گروههای درآمدی به ویژه ساکنان کمدرآمد را مد نظر قرار میدهد. همچنین خواستار استقرار سیاستهای مسکن در کانون سیاستهای ملی شهری بوده و اقدام فوری در دستیابی به خانههای متناسب با درآمد را تشویق مینماید.
علاوه بر سخنرانی اصلی پنل، اعضای پنل به موضوعاتی مانند سیاستهای ملی اسکان، بررسی اسکان اقشار کم درآمد و سیاستهای بازآفرینی شهری در ایران در چارچوب دستور کار جدید شهری و بررسی چالشهای پیشرو خواهند پرداخت.
در این محور، اسفندیار زبردست عضو هیات عملی دانشگاه تهران، روستا عضو هیات مدیره شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، پیروز مشاور معاونت مسکن و ساختمان، راهب سرپرست پژوهشکده معماری و شهرسازی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، حبیبی کارشناس برنامه ریزی شهری دفتر هبیتات، فردانش عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و مقدم رئیس دفتر برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد (هیبتات در تهران) در نشست فوق حضور دارند و برخی از آنها نیز سخنرانی خواهند داشت.