به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از وزارت راه و شهرسازی، سکونتگاه‌های غیررسمی اصطلاحی است که ما آن را تحت عنوان مناطق حاشیه‌ای شهر نیز به‌کار می‌بریم. البته سکونتگاه‌های غیررسمی تنها مختص به اطراف شهرها نیست و درون شهرها نیز این مناطق وجود دارند. در این سکونتگاه‌ها‌ 10تا 11میلیون نفر زندگی می‌کنند.سکونتگاه‌ها‌ ی غیررسمی الزاما در حاشیه شهرها واقع نشده‌‍‌اند. سکونتگاه‌های غیررسمی به مناطقی گفته می‌شود که از خدمات عمومی واجتماعی بی‌بهره‌اند. با توجه به اینکه خدمات عمومی و اجتماعی به این مناطق ارائه نشده است، زمینه افزایش آسیب‌های اجتماعی و جرایم در آنها بیشتر از سایر مناطق شهری است. تأثیر آسیب‌های اجتماعی در سکونتگاه‌های غیررسمی روی کودکان، زنان و مردان مشهود است.

یکی از سکونتگاه‌های غیررسمی تهران که پیش‌تر با آسیب‌های اجتماعی فراوان روبه‌رو بود خاک سفید بود. اما امروز درون خود شهر تهران مناطقی نظیر زیر پل مدیریت، فرحزاد، پاسگاه نعمت آباد و عبدل آباد دچار این وضعیت هستند. در مجموع می‌توان گفت که تا‌کنون در شهر تهران 30نقطه با این ویژگی شناخته شده است. البته تهران یکی از شهرهای کشور است که مشکل سکونتگاه‌های غیررسمی در آن وجود دارد اما رتبه اول از نظر تعداد سکونتگاه‌های غیررسمی در کشور را شهر مشهد دارد. حدود یک سوم جمعیت شهری مشهد ساکن اینگونه محلات هستند.

با توجه به اینکه خدمات اجتماعی کمتر از سایر خدمات به سکونت گاه‌های غیررسمی ارائه شده است و با توجه به حضور اقوام مهاجر با فرهنگ‌های مختلف، زمینه برای آسیب‌های اجتماعی بیش از سایر مناطق در سکونتگاه‌ها‌ ی غیررسمی فراهم است. ورود کم دستگاه‌های دولتی به این مناطق نظارت دستگاه‌های دولتی و مشارکت مردم در امور این مناطق را کاهش داده است.اگر این مناطق به‌دلیل تردد بسیارکم و پایین بودن نظارت ایزوله شوند (در انزوا قرار گیرند) آسیب‌های اجتماعی و جرایم در آنها به‌شدت افزایش خواهد یافت. باید توجه داشت که امکان حذف این مناطق وجود ندارد. سیاست هم ادغام این مناطق با ارائه حد متوسطی از خدمات اجتماعی به سایر مناطق شهری است.

افراد ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی هم شهروندان کشور ما هستند وباید آنها را در امور اجتماعی مناطق خود مشارکت داد. این امر در واقع با افزایش خدمات اجتماعی و حضور مددکاران اجتماعی محقق می‌شود. می‌توان به‌طور تقریبی گفت که حدود یک چهارم جمعیت کشور را این افراد تشکیل می‌دهند. اعتقاد ما براین است که باید حقوق شهروندان این مناطق رعایت شود. پیش‌تر نیز لزوم دسترسی این مناطق به خدمات مختلف در سند ملی احیا، نوسازی و توانمندی بافت‌های فرسوده قید شده است. طبق این سند که در سال1393 تنظیم شده، تا سال 1404حد متوسطی از خدمات اجتماعی باید به سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ها ارائه شود. حرکات سلبی و بولدوزری در این مناطق تأثیر‌گذار نخواهد بود. در این زمینه باید از رویکرد اجتماعی استفاده کرد.

*سید حسن موسوی چلک