عصر ساختمان- یکی از محورهای اصلی گردشگری مبحث «اسکان مسافران» و هزینههای بالای اسکان در شهرهای توریستی است. به ویژه اینکه در ایران هتلها مجلل و گرانقیمت هستند و شاید همه دلشان نمیخواهد یا نمیتوانند این هزینههای بالا را تأمین کنند.
به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان» به نقل از ایسنا، جالب این است که وقتی به عقب نگاه میکنیم، از نظر تاریخی یکی از مهمترین و به صرفهترین مراکز اقامتی ایران قدیم «کارونسراها» بوده است. محلی که جهت اسکان موقت و استراحت مسافران و عموما در مسیر راهها ایجاد میشد و مسافران عصر قدیم در گذر از شهرها، در کاروانسراها اقامت و در داخل شهرهای نسبتا بزرگ در «مسافرخانهها» بیتوته میکردند.
البته کاروانسراها و مسافرخانههای قدیم صرفأ محلی برای خواب و استراحت نبود و کارکردهای اجتماعی این مکانها اهمیت زیادی داشته است. بدین معنا که مردمانی از سرزمینهای مختلف را هرچند برای مدت کوتاهی جمع میکرد و باعث میشد این مراکز تبدیل به محلی برای برخورد و تبادل آرا و اندیشههای اجتماعی، مذهبی و سیاسیِ اقوام و فرهنگهای مختلف باشد .[1]
به گزارش ایسنا، کاروانسرا، مسافرخانه، هتل، متل، مهمانسرا، هاستل (خانههای مسافر)، همه و همه از دوردست تا کنون کارکردهای مشابهی داشته است. این همه به نوعی خانهای موقت برای مسافران است، که به اقتضای هر دورۀ زمانی نام این مراکز و همچنین شکل و کارکرد آن نیز تفاوتهایی داشته است.
هاستل(Hostel) چیست؟
"خانه مسافر" یا همان" هاستل" چیزی شبیه همان مسافرخانه یا کارونسراهای قدیمی است که معمولاً هر مهمان دارای یک تخت است که ممکن است در یک اتاق مشترک با تعداد دیگری از میهمانان قرار بگیرد. در هاستل امکانات بهداشتی (حمام و توالت) و نیز آشپزخانه در بیرون از اتاقها قرار دارد و به صورت اشتراکی مورد استفاده مسافران قرار میگیرد. چیزی شبیه زندگی اشتراکی در خوابگاههای دانشجویی.
هاستلها در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان مراکز اقامتی برای جوانان شناخته میشود، نوجوانان و جوانانی که عاشق گشت و گذارند اما پول چندانی برای اقامت در هتلهای مجلل گران قیمت را ندارند و همچنین به دنبال سفرهای ماجراجویانه و شگفت انگیز هستند هاستل این امکان را با ایجاد محلی برای گفتگو و ملاقات آدمهای مختلف و تجربههای متفاوت فراهم میکند. یکی از بزرگترین تفاوت هاستلها با دیگر مراکز اقامتی وجود آشپرخانه جهت پخت و پز مسافران است. هاستلها بر خلاف هتلها دارای امکانات پخت و پز هستند و همه وسیلههای آشپزی مثل اجاق گاز، فر، قابلمه، ماهیتابه، بشقاب، قاشق، چنگال و لیوان و حتی انواع ادویه و ... در آنها برای آشپزی و غذا خوردن مهیاست و همین آشپرخانه یکی از مهمترین ویژگیهایی است که بسیاری را به سوی هاستلها میکشاند. در هاستل میتوان با تهیۀ مواد اولیه ارزان و با استفاده از قابلمه و ظروفی که در آشپزخانه موجود است، غذای باب طبع خود را تهیه کرد و همچنین در پی دوستی با دیگران با سلیقۀ غذایی ملل مختلف آشنا شد. چه بسا بسیاری از مسافران محدودیتهایی در خوردن گوشت و یا غذاهای موجود در یک شهر یا کشوری داشته باشند و هاستلها این فرصت را در اختیار مسافران خود قرار میدهند تا بر اساس سلیقه و ذائقه خود غذایشان را با کمترین قیمت تدارک ببینند . [2]
زندگی در هاستل به مانند کاروانسراها از این منظر نیز قابل توجه است که شما به راحتی با افرادی از فرهنگهای دیگر هماتاق میشوید، گفتوگو میکنید و تجارب سفر خود را با یکدیگر به اشتراک میگذارید. چیزی شبیه همان به اشتراک گذاشتن تجربهها در فضای مجازی، اما این بار در واقعیت و با تأثیر و جذابیتی به شدت بیشتر از دنیای مجازی. در بسیاری دیگر از کشورها، چون در اکثر موارد جوانان به این مراکز اقامتی مراجعه میکنند و ارتباط مستقیم و نزدیکی با یکدیگر دارند، امکان پیدا کردن دوستان صمیمی و نزدیک از دیگر شهرها و فرهنگها برایشان فراهم میشود. شکل گیری گفتوگو بین مسافران یک هاستل در آشپرخانه و یا اتاقهای مشترک از بهترین دستاوردهای مسافران است. امری که در هتلها کمتر آن را تجربه خواهید کرد. در این گفتوگوها علاوه بر آشنایی با فرهنگهای مختلف میتوان از تجارب روزانۀ هماتاقیها و مکانهایی که دیدهاند، مطلع شد و حتی به صورت گروهی اقدام به گشت و گذار در شهر نموده و با تقسیم کردن هزینهها در پول مصرفی خود صرفهجویی کرد.
گرچه تجربۀ ایجاد مکانهای مشابه هاستل در ایران ریشههای قدیمی دارد اما در دهههای اخیر احداث هاستلها به سبک و سیاق جدید، کمتر دیده میشود. اگر سری به اتحادیه بین المللی هاستلهای جهان بیندازید متوجه خواهید شد که بیش از 7 هزار هاستل در کشورهای مختلف مشغول فعالیت هستند و حتی یک هاستل از ایران در این انجمن ثبت نشده است.
هاستل رقیبِ هتل نیست!
ممکن است در واکنش اولیه، بسیاری از هتلداران تصور کنند که با ایجاد خانههای مسافر، یک رقیب به رقبای هتلها اضافه خواهد شد اما اگر به واقعیات صنعت توریسم ایران نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که این مراکز اقامتی نه تنها تهدیدی برای هتلها نخواهند بود بلکه فرصتی خواهد بود برای گسترش و تعمیق فرهنگ اقامت مسافران در فضاهای استاندارد و توریستی.
براساس نتایج یک نظرسنجی که مرکز گردشگری دانشجویان جهاددانشگاهی در سال 92 انجام داده ؛ «گرانی هتلها و مراکز اقامتی» بزرگترین مشکل مسافرت برای مردم ایران است. این مرکز اعلام کرده؛« نرخ بالای یک شب اقامت در ایران اصلا مقرون به صرفه نیست و این مشکل بزرگیست که همیشه مسافران در انتخاب محل اسکان خود با آن روبرو بودهاند. مسافران و گردشگران داخلی که یکی از استانهای کشور را برای تعطیلات برگزیدهاند، اگر مجبور به گرفتن هتل باشند مجبورند با نرخهای بسیار بالای هتلها خود را سازگار کنند وگرنه باید به اقامتگاههای اجارهای شخصی پناه ببرند که اصلا هیچ نفعی به حال صنعت گردشگری ملی ندارد ». [3]
از سوی دیگر اگر نگاهی به ضریب اشغال مدارس آموزش و پرورش یا خانههای معلم در ایام تابستان یا نوروز بیندازیم، متوجه این امر خواهیم شد که گرچه بخش زیادی از جامعه علاقمند به سیر و سیاحت در سطح کشور است، اما عدم توان مالی این بخش از جامعه، موجب گرایش آنان به فضاهای غیراستاندارد آموزش و پرورش یا نهادهای دیگر برای اسکان خواهد شد. بر اساس اعلام وزارت آموزش و پرورش تنها تا اواسط تابستانِ سال جاری، حدود یک میلیون نفر، مدارس آموزش و پرورش را برای اسکان خود انتخاب کردهاند. البته این آمار به غیر از دیگر مراکز اقامتی نظیر چادرهای موقت در پارکها نظیر باغ فدک اصفهان است. این بخش از جامعه ایران که عموما در مدارس و پارکها اقدام به اسکان موقت میکند، میتواند بخشی از جامعۀ هدف هاستلها را تشکیل دهد. افرادی که توان مالی چندان بالایی برای پرداخت هزینه چندصد هزار تومانی یک شب اقامت در هتل را ندارند.
علاوه بر این، جوانان ایرانی هم که در پی کسب تجربههای جدید در سفر هستند، به این فضاها علاقهمند خواهند بود. در دیگر سو با توجه به شناخت دقیق بسیاری از توریستهای جوان خارجی از هاستلها، احتمالا آنان نیز علاقمند به استفاده از این مراکز اقامتی هستند. چرا که فرهنگ اقامت در هاستل در بسیاری از کشورها رایج بوده و به مانند هتلها، هاستلها نیز در بسیاری از کشورها و بین توریستها شناخته شده است. مخصوصا اینکه بسیاری از جوانان خارجی از طریق سایتهای مکانیابی اینترنتی، خانهای برای اسکان خود پیدا میکنند که این مورد نیز سودی به حال صنعت گردشگری ایران نخواهد داشت.
مخاطبین هاستلها، مسافرینی هستند که امکان پرداخت بیش از چند ده هزار تومان برای یک شب اقامت خود را ندارند و ترجیح میدهند با استفاده از امکانات آشپزی و غیره هزینه سفر خود را به حداقل برسانند. این دسته از مسافران هیچ گاه جمعیتِ هدف هتلها نبوده و نهایتا در همین مراکز اقامتی موقت نظیر مدارس آموزش و پرورش و یا باغ فدک و... اقامت خواهند گزید.
طبق آنچه در دیگر کشورها نیز مرسوم است، هاستلها حتما نباید در فضای ملکی چند هزار متری و با امکاناتی بسیار وسیع نظیر هتلها تأسیس شود. بلکه آنها عموما در فضاهای استیجاری و نهایتا در خانههای چند صد متری ملکی مستقر و به ارائه خدمات مشغول هستند. متولیان صنعت توریسم در ایران برای ایجاد و گسترش هاستلها و خانههای مسافر جدید، مخصوصا در شهرهای توریستی نظیر اصفهان، نباید سختگیری چندانی نسبت به مؤسسین چنین مراکزی داشته باشند و با تسهیل شرایط، امکان تأسیس هاستلها در ایران را فراهم کنند. امری که علاوه بر ایجاد اشتغال، میتواند گردشگری داخلی و خارجی را توسعه دهد.