به گزارش پایگاه خبری «عصر ساختمان»، به گفته کارشناسان، غالبا مسکن‌سازی در کشورهای جهان سوم و درحال‌توسعه، فاقد استاندارد بوده و در ساخت و شکل‌گیری آن استاندارد خاصی صورت نمی‌گیرد و مردم خود بر پایه سلیقه و معیارهای شخصی اقدام به ساخت منازل و بناهای خود می‌کنند. دراین‌بین ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و روندی خارج از اصول و استاندارد لازم را در مسکن‌سازی دنبال می‌کند. ازاین‌رو تدوین و تعیین استانداردهای لازم جهت بهبود شرایط کیفیت و ایمنی سازه‌های مسکونی ضروری است. اما این معیارها چه مسائلی را در لفافه خود دارد؟ در حال حاضر از نگاه عموم این شاخص‌ها عبارت است از کیفیت و نوع مصالح ساختمانی، موقعیت مکانی و منطقه شهری قرارگیری، متراژ و زیربنا و تعداد اتاق‌ها، قدمت واحد مسکونی، نحوه استقرار ساختمان در زمین، امکانات و تجهیزات داخلی ملک، دید و منظر، مشاعات، دسترسی‌ها و تبعیت از مُد است اما آیا همه این موارد می‌تواند معیار استاندارد برای یک سرپناه لحاظ شود؟

گزینه‌های مهم برای استاندارد مسکن
در خصوص استانداردهای مسکن کمال هلالی مطلق کارشناس اتاق بازرگانی بابیان اینکه ابتدا باید معیارهای لازم جهت تدوین استانداردهای مسکن‌سازی را مشخص کرد، گفت: از عوامل تعیین معیارهای استانداردسازی مسکن می‌توان به شرایط طبیعی و اقلیمی (آب‌وهوا، بستر طبیعی و جغرافیایی، دما، رطوبت، حرارت)، ویژگی‌های فرهنگی (فرهنگ محلی، روش‌های معیشتی، سبقه‌های همزیستی)، خصوصیات اجتماعی (تراکم جمعیت، ساختار خانواده، حریم‌های خصوصی)، دیدگاه‌های مذهبی و آیینی (رعایت حرمت و حریم دیگران، رسوم و وظایف دینی، بنیان خانواده‌های آیینی) و اهرم‌های اقتصادی (وضع معیشت، رفاه، منابع، قدرت خرید، هزینه‌های مختلف) اشاره کرد.
این کارشناس گفت: حصول به استاندارد کامل در هر زمینه‌ای سخت و بسیار دشوار است. پس هدف از تعریف استاندارد را نمی‌توان انطباق عوامل و عملکرد ‌روی اهداف و آرمان‌های موردنظر دانست.

  موارد مهم برای تدوین استاندارد برای ساخت مسکن
هلالی خاطرنشان کرد: هدف از تدوین استاندارد تبیین خط‌مشی واحد و یکسان و مشخص برای یک زمینه خاص است. اهداف اصلی استانداردسازی مسکن نیز افزایش امنیت، پرهیز از اتلاف منابع، تمرکززدایی و دوری از تراکم جمعیتی، ارتقای سطح بهداشتی و محیطی و همچنین بهبود وضعیت کیفی سازه‌هاست.
این کارشناس بازرگانی گفت: در تدوین استانداردها نیز همواره باید به مواردی مانند دسترسی آسان آن برای طبقات مختلف جامعه، انعطاف‌پذیری و امکان ایجاد تغییرات تناوبی، امکان حصول پیشرفت مداوم، انطباق با اصول توسعه‌یافتگی، همخوانی با باورهای دینی، فرهنگی، انطباق باسیاست‌های حکومتی، دارا بودن انعطاف جهت پیاده‌کردن در محدوده‌های جغرافیایی متفاوت و انطباق باسلیقه‌های گوناگون و همخوانی با میزان تقاضای ساختمان و عرضه منابع توجه داشت.
هلالی گفت: در کنار همه این موارد؛ پیش‌بینی فضای آینده، خواسته‌ها و سلایق نسل‌های آتی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی احتمالی و توسعه‌یافتگی مناطق باید در نظر گرفته شود.
وی گفت: اینکه استانداردسازی مسکن می‌تواند به بهبود شرایط معیشتی و توزیع عادلانه‌تر امکانات رفاهی، بهداشتی و امنیتی شود بر هیچ‌کس پوشیده نیست اما تحمیل هزینه‌های بیشتر و دشوارکردن مراحل ساختمان‌سازی اهرم‌های بازدارنده‌ای در مسیر استانداردسازی مسکن در کشورهاست.

  قشر کم‌درآمد استانداردی برای ساخت مسکن ندارد
این کارشناس بابیان اینکه قشر کم‌درآمد توان کمتری در اجرای درست استانداردهای تعریف‌شده دارد ازاین‌رو تبعیت و پیروی از استانداردهای تعریف‌شده برای این بخش از جامعه سخت‌تر است، گفت: عوامل دیگری چون افزایش تورم و بالا رفتن قیمت مصالح ساختمانی، افزایش قیمت‌های زمین، بالا رفتن نرخ‌های حمل‌ونقل و‌... نیز عاملی در جهت بالا رفتن هزینه‌های ساختمان‌سازی بوده که پیامد آن بی‌شک پرهیز از رعایت اصول استاندارد مسکن در راستای کاهش هزینه‌ها خواهد بود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: باوجود همه عوامل فوق در کشور ما حصول نتیجه لازم در مسیر استانداردسازی مسکن همچنان میسر نبوده و علیرغم فعالیت‌های غیرموازی صورت گرفته استاندارد مدون و کاملی در ایران برای مسکن تعریف‌نشده است. در ایران از سال 1370 استاندارد مسکن تعریف و در سال 75 ابلاغ‌شده است اما عدم تبعیت شهروندان و نبود سیاست‌های حمایتی مناسب این مسیر را ناتمام گذاشته است.
این کارشناس اتاق بازرگانی بابیان اینکه بهتر است برای درک بهتر نبود استاندارد معین در مسکن‌سازی کشور مثالی به وسعت منازل مسکن مهر را ذکر کنیم، گفت: ساخت 140 هزار واحد مسکونی مهر بدون ساختن حتی یک کلاس درس نبود تعریف لازم در استانداردهای مسکن مهر را به‌وضوح نمایان می‌کند.
طراحی یکسان منازل در اقلیم‌های جغرافیایی مختلف کشور، استفاده از مصالح ساختمانی فاقد کیفیت، عدم توجه به مقاوم‌سازی، دور بودن مجتمع‌های این طرح از سطح شهر بدون توجه به زیرساخت‌های لازم و ده‌ها عامل دیگر دلیل و برهانی بر نبود استاندارد در طرح‌های مسکن مهر است.
  اتریش موفق‌ترین گزینه، در خصوص مسکن استاندارد
هلالی خاطرنشان کرد: در مقام مقایسه و با بررسی استانداردهای کشور اتریش در مسکن‌سازی به‌وضوح می‌توان دید که اولویت‌هایی نظیر‌ کاهش ترافیک، پرهیز از آلودگی هوا، بالا بردن شاخص‌های معیشتی و رفاه، ارتقای درجه بهداشت و سلامت جامعه، پرهیز از تراکم جمعیت و بالا‌بردن سرانه فضای مسکونی برای شهروندان در برنامه کار قرارگرفته و با انجام سیاست‌های حمایتی و اختصاص تسهیلات بدون بهره در ساخت مسکن رغبت و تمایل ساکنین این کشور را برای رعایت استانداردهای تعریف‌شده مسکن افزایش داده و شاخص‌های سطح زندگی خود را بالابرده‌اند.
وی همچنین در ادامه اظهار داشت: با این روش وین در سال 2016 و بر اساس شاخص‌های مختلفی نظیر بهداشت، سلامت، رفاه و‌... در ردیف سومین شهر جهان قرار گرفت.
هلالی درنهایت گفت: راهی که پیمودن آن اگرچه بسیار دشوار به نظر می‌رسد اما گام نهادن در این مسیر برای کشوری نظیر ایران عزیز نیز باید در نظر گرفته شود.

ادامه دارد ...

  * نویسنده: کبری روشنی