به گزارش پایگاه خبری«عصرساختمان» به نقل از گسترش نیوز، می‌توان گفت هر 30 سال یک بار کشور را تخریب می‌کنیم و می‌سازیم و این کار یعنی نابودی ثروت ملی؛ ثروتی که با استفاده از منابع طبیعی کشور و انواع و اقسام یارانه‌ها بنا می‌شود و زنجیره‌ای از رفتارهای غلط باعث تخریب آن می‌شود.

سوال این است که چه اتفاقاتی باعث می‌شود تا ساختمان‌های ما یک سوم کشور‌های اروپایی عمر مفید داشته باشند؟ آیا مصالح ساختمانی تا این اندازه می‌تواند تاثیرگذار باشد یا اینکه عوامل دیگری پدید آورنده این نابه سامانی هستند؟ «گسترش نیوز» در این رابطه سراغ پروژه‌های ساختمانی سطح شهر تهران رفته و علل ریشه‌ای این معضل را در گفت‌وگو با سازندگان جویا شده است.

مسئله دوام مصالح است نه مقاومت

ساختمانی 6 طبقه با اسکلت بتنی در حال احداث است. بعد از اینکه سازنده را در پیدا می‌کنیم، از او می‌پرسیم که اصولا چقدر بر عمر 30 ساله ساختمان‌ها در کشورمان صحه می‌گذارد؟ او پاسخ می‌دهد: «اینکه گفته می‌شود عمر ساختمان‌ها در کشورمان 30 سال است، درست نیست. بهتر است بگوییم عمر مفید ساختمان‌ها در ایران 30 سال است. ساختمان‌های امروزی که دارای فونداسیون و اسکلت بتنی یا فلزی باشند، تا 100 سال هم پابرجا خواهند بود اما قطعا بعد از 20 سال معضلاتی مانند ایجاد ترک، نشت تأسیسات، نشست دیوار و... در آنها بروز می‌کند.»

او می‌افزاید: به نظر من عمده‌ترین علت عمر مفید 30 ساله ساختمان‌ها در کشور به مصالح ساختمانی ما برمی گردد؛ مصالحی که امروز در ساختمان‌های ما مورد استفاده قرار می‌گیرند، دوامی بیشتر از این مدت زمان ندارند. این در حالی است که از نظر مقاومت وضعیت تقریبا خوبی دارند. یعنی آن چیزی که دنیا سال هاست مبنای تولید قرار داده در کشور ما مورد بی‌توجهی قرارگرفته است. استانداردهای ما هم بیشتر بر «مقاومت» مصالح تاکید دارند تا «دوام». مگر مصالحی که در آثار تاریخی ما به کار رفته‌اند استاندارد بوده اند؟! قطعا استانداردهایی به مراتب پایین تر از امروز دارند اما از دوام لازم برخوردارند.

کلید کیفیت دست مجری است

چند خیابان آن طرف تر سراغ ساختمان و سازنده دیگری می‌رویم که معتقد است، عامل اصلی در عمر ساختمان‌های ما اجرای غیر صحیح است. وی به «گسترش نیوز» می‌گوید: کافی است نگاهی به بناهای تاریخی ما بیندازید. بناهایی که بیش از 500 سال عمر دارند و علیرغم استفاده از مصالح ابتدایی همچنان چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: آیا زمان صفویه برای مصالح ساختمانی استانداردی تدوین شده بود. اصلا شما سیمانی در این بناها به معنای امروزی می‌بینید؟ مسلما خیر. اما کسانی این ساختمان‌ها را اجرا کرده‌اند که دانش لازم را در زمینه‌های مانند ژئوتکنیک، زلزله، فرسایش و... داشته‌اند. مثلا کافی است تاثیر مناره‌های مساجد را در جذب نیروی زلزله برای سالم ماندن گنبد در زلرله مطالعه کنید تا متوجه شوید که چقدر سازندگان ما نابغه بوده‌اند. نکته مهم دیگر اینکه بناها و استادکاران ساختمانی انسان‌های عالم و فرهیخته زمان خود بوده‌اند اما درحال‌حاضر هرکسی سازنده ساختمان شده است و افراد فاقد تخصص شغلی کارگری ساختمان را بر می‌گزینند. کافی است از کارگران ساختمانی بپرسید که چرا به این شغل رو آورده‌اند.

از این سازنده دارای صلاحیت و تحصیلات آکادمیک می‌پرسیم که چقدر نظارت درست بر اجرای فرآیند کار از طرف نهادهای نظارتی می‌تواند موثر واقع شود؟ او پاسخ می‌دهد: چنانچه اصل و بنیان کار بر اجرای درست ساختمان باشد، نظارت‌ها می‌تواند موثر واقع شود اما در صورتی که سازنده بخواهد به هر طریقی از کیفیت کار بکاهد، نظارت‌ها راه به جایی نمی‌برد، چون ناظر از صبح تا شب نمی‌تواند بر عملکرد مجری نظارت کند. بنابراین کلید کیفیت دست مجری است.

مشکل اصلی طراحی هاست

سازنده سوم  معتقد است مشکل اصلی در ساخت‌وسازهای ما به طراحی بر می‌گردد و اتفاقا از کنار این موضوع تاکنون به سادگی گذشته ایم، درحال‌حاضر طراحی‌های صورت گرفته بدون در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر مقاومت و پایداری ساختمان مانند مطالعه ژئوتکنیک طراحی می‌شود آن هم نقشه هایی که قبلا برای ساختمان‌های با متراژ مشابه استفاده شده‌اند و بلافاصله بدون مطالعه در اختبار مالک و سازنده قرار می‌گیرند.

وی می‌افزاید: علاوه بر طراحی‌های معیوب نهادهایی مانند شهرداری و سازمان نظام مهندسی هم در کیفیت پایین ساخت‌وسازها عمده‌ترین نقش را دارا هستند. امروزه شهرداری در ساختمان‌های ما به هیچ وجه خود را مسئول کیفیت نمی‌داند و فقط دنبال مطابقت ساختمان با نقشه هاست تا کیفیت ساخت‌وساز. در واقع شهرداری آنجایی را مورد مداقه قرار می‌دهد که برایش سود داشته باشد. سازمان نظام مهندسی هم هر زمانی صحبت از کیفیت ساخت می‌شود، حق الزحمه مهندسان ناظر را سپر انتقادات می‌کند.

از او در مورد کیفیت مصالح ساختمانی در بازار پرسیدم که پاسخ داد: کیفیت پایین برخی از مصالح صنعت ساختمان فاجعه است. درحالی که مصالحی مانند سیمان که پرمصرف‌ترین مصالح است، باید همواره مورد آزمایش قرار گیرند و کیفیت آنها تأیید شود اما شاهدیم که به دلیل انبار کردن طولانی مدت مازوت به عنوان ماده اولیه تولید سیمان، کیفیت تولید به شدت افت می‌کند. از طرفی فروش فله‌ای هم می‌تواند خیال تولیدکننده را راحت کند. به هرحال در این صورت پیدا کردن تولیدکننده غیرممکن می‌شود.