به گزارش پایگاه خبری«عصرساختمان » به نقل از قدس آنلاین، خرابه های ربع رشیدی باقیمانده شهر علمی و دانشگاهی زمان غازان خان ایلخانی است که توسط وزیر نامی ایران – خواجه رشید الدین فضل ا… همدانی – در سال 700هجری قمری در شمال شرق باروی شهر تبریز در محله رشیدیه ساخته شد.

این دانشگاه شامل چهار دانشکده در چهار طرف بود و شهرت آن به نام ربع رشیدی برگرفته از نام اربع یا عدد چهار عربی است. براساس مستندات تاریخی این شهر بیش از 30هزار خانه، حجره و دیگر بناهای شهری داشته است.

این شهر در دوران اوج حیات خود، مورد مراجعه مستقیم دانشمندان معروف جهان و از جمله پزشکان و محققان یونان، رم، مصر، چین و دیگر ممالک آن روز آسیا و اروپایی قرار می گرفت.

خواجه رشیدالدین در سال 718هجری قمری و در زمان سلطان ابوسعید ایلخانی کشته و جنازه او در مقبره اش دفن می شود. پس از وی ربع رشیدی روبه ویرانی می نهد. پس پسرش خواجه غیاث الدین تلاش می کند، دوباره ربع رشیدی را آباد کند؛ اما وی نیز به سرنوشت پدر مبتلا می شود.

بنایی که امروزه از آن به قلعه رشیدی یاد می شود، قلعه دوران صفوی است و تا پیش از کاوش های امسال باستان شناسان هیچ نشانی از معماری دوره ایلخانی در این محوطه کشف نشده بود.

*فراتر از وقف نامه

وقف نامه این مجتمع در خردادماه 1386 در نشستی که از 21 تا 25 خرداد در یونسکو برگزار شده، به همراه شاهنامه بایسنقری در فهرست میراث مستند این سازمان ثبت شد.

ربع رشیدی حدود 700 سال پیش شهری کوچک بود که شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی، کارگاه‌های صنعتی دانشگاهی شامل چهار دانشکده بود که در چهار طرف آن قرار داشت و اربع یا چهار عربی را به خود اختصاص داد و این مکان به ‌نام ربع رشیدی شهرت یافت.

از آذرماه سال 1381 شعبه بنیاد ایران شناسی در استان آذربایجان شرقی مأمور بررسی وقفنامه ربع رشیدی شد و معلوم شد که وقفنامه ربع رشیدی فراتراز یک وقفنامه معمولی بوده و در واقع یک نظامنامه دقیق و مفصل تشکیلاتی و برنامه ریزی شده در زمینه های مدیریت آموزشی، برنامه ریزی شهری و مسایل انگیزشی و رفاهی برای یک شهر دانشگاهی است که اولا درهر زمانی قابل تحقق و پیاده شدن است و در عین حال سخن از مجموعه ای بسیار منظم و پیشرفته است که اگر شواهد و مستندات تاریخی نبود، استنباط می شد که یک پدیده دست نیافتنی در آن روز بوده یا احتمالا بخشی از آن به مرحله عمل رسیده بود ولی نه تنها وقفنامه به صورت گزارش گونه است و نشان می دهد که خواجه رشید الدین فضل الله پس از طراحی و ساخت مجموعه آن را نوشته بلکه مکاتبات رشیدی و گزارش ده ها مورخ و مستشرق معروف و منظومه زیبای اوحدی مراغه ای که ربع رشیدی را از نزدیک دیده و تحت تأثیر آن شعر خود را سروده، حاکی از تحقق چنین مجموعه عظیمی تحت تأثیر نیات اصلاحی غازان خان و اهتمام خواجه رشیدالدین فضل الله بوده است.

در بهمن ماه 1381و در جریان سفر دکتر حبیبی، دفتر مطالعات ربع رشیدی در شعبه ایران شناسی آذربایجان شرقی تأسیس و با مساعدت مالی و تجهیزاتی استانداری کار خود را آغاز کرد.

نکته حایز اهمیت این است که ربع رشیدی هنوز هم موضوع مطالعات محافل علمی دنیاست. بتازگی در مجله اوقاف کشور کویت، یک مقاله 27صفحه ای در مورد ربع رشیدی ترجمه و به چاپ رسیده و در سال 2002، پایان نامه فوق دکترای خانم بیرگیت هوفمن در کشور آلمان درمورد ربع رشیدی در قالب کتاب منتشر شده و ترجمه آن توسط خانم بحرالعلومی از سوی کتابخانه مجلس شورای اسلامی زیر چاپ می باشد.

ضمنا با توجه به اینکه شهر تبریز بارها از سوی قوای روس و عثمانی اشغال شده و برخی منابع کتابخانه ای به این دو کشور منتقل شده اند، امید است بزودی بتوانیم از نزدیک به این آثار دسترسی پیدا کنیم.

خواستار واگذاری به شهرداری هستیم

شهردار تبریز خواستار واگذاری مدیریت مجموعه ربع رشیدی تبریز از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به شهرداری شد.

صادق نجفی اظهار داشت: تا کنون در راستای انجام پروژه ربع رشیدی 3.5 هکتار زمین آزادسازی شده است.

وی با اشاره به پیشینه پرافتخار مجموعه ربع‌رشیدی افزود: شهرداری تبریز بدون عهده‌دار شدن مسؤولیت سامان‌دهی ربع رشیدی نمی‌تواند تحولی در این مجموعه تاریخی صورت دهد؛ بنابراین امیدواریم زمینه‌های واگذاری قانونی این مرکز تاریخی به شهرداری فراهم شود.

نجفی ابراز داشت: اگر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مدیریت این پروژه را به ما سپرده و خود وظیفه نظارت را به عهده بگیرد قول می‌دهیم با صرف اعتبار 60 میلیارد تومان این پروژه را تا بهمن ماه سال جاری افتتاح کنیم.

پس از سال ها پیگیری سرانجام قرار شده این شهرک دانشگاهی عظیم با هزینه شهرداری و زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی ساماندهی و مرمت و به پارک موزه ربع رشیدیه تبدیل و یکی از مهمترین اقدام های شهرداری تبریز و سازمان میراث فرهنگی برای آماده سازی تبریز برای میزبانی شایسته در 2018 تلقی شود.

حال باید منتظر ماند و دید که این اقدام ارزشمند کی اجرایی خواهد شد.