عصر ساختمان- آب ایران اکنون در شرایطی قرار دارد که به گفته بسیاری از کارشناسان، بیاعتنایی به وخامت اوضاع آن در آیندهای نه چندان دور کشور را با فاجعه جدی زیست محیطی، ملی و امنیتی درگیر خواهد کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی «عصر ساختمان»، دکتر محسن رنانی با وجود اینکه یک پژوهشگر اقتصادی است در سالهای اخیر بر روی مباحث اقتصاد سیاسی و جامعه شناسی اقتصادی متمرکز شده است و مدتی است بدلیل آنکه آب یکی از آیتمهای مهم و تعیین کننده آینده اقتصاد سیاسی کشور خواهد بود توجه خود را بر روی این سوژه ملی متمرکز کرده است. در ادامه مکتوب انتشار سخنان ارزشمند این استاد دانشگاه از رادیو اقتصاد را میخوانید:
این کارشناس اقتصادی در مورد استخوانبندی اقتصاد و ارتباط آن با انرژی میگوید: آب یکی از مهمترین اجزای انرژی است. اگر با افزایش سرمایه گذاریها، ساخت کارخانهها و سدها اگر آب و انرژی نباشد تمام تلاشها بیثمر خواهد ماند.
به گفته وی، ما در سطح کشور سدهای بسیاری داریم اما تنها 40 درصد آنها آب دارند. اینجا آب یکی از عوامل تعیین کننده در هر اقتصاد محسوب میشود.
رنانی آب را طلای آبی میداند و معتقد است: سه نوع طلای فلزی زرد، سفید و فیروزهای وجود دارد، اما در اقتصاد انواع طلا وجود دارد؛ زرد(طلای زرد معمول)، سبز(محصولات کشاورزی)، سیاه(نفت) و آبی(آب)
طلای آبی آینده کشورها را رقم خواهد زد
400 سال قبل ازقرن 15 میلادی تا قرن 19 طلای زرد عامل قدرت تمام کشورها بود. پس از آن طلای سبز مورد توجه قرار گرفت و با انقلاب کشاورزی قدرت را دست گرفتند. در قرن 20 و نیمه دوم جنگ جهانی طلای سیاه عامل اقتدار حکومتها و بسیاری از نزاعهای جهانی بر سر مسئله کنترل نفت پیشی گرفت. این در حالی است که در قرن 21 طلای آبی تعیین کننده اقتدار دولتها خواهد بود. بنابراین پیش بینی میشود طلای آبی آینده کشورها را رقم بزند و برای آینده رفاه و اقتصادمان باید به بجران آب جدی نگاه شود.
به گفته وی، ما اگر به دنبال آن بودیم که طی 20 سال در منطقه قدرت برتر شویم که در حال حاضر 10 سال آن گذشته است باید مسئله آب جدیتر از اینها پیگیری میشد.
رنانی به سه بحران اشاره کرد و اظهار داشت: عمیق ترین رکود تاریخ ایران بعد از جنگ جهانی دوم بحران رکود اقتصادی است که برای حل آن نیازمند راهبردهای کل نظام سیاسی و عزم ملی است و دولت به تنهایی نمیتواند از پس این رکود برآید. رکود فعلی درگیر شش لایه هماهنگ همطبقه است. بحران دوم بحث فساد است. فساد نیز درگیر هشت طبقه است که طبقه هشتم را میتوان به نام فساد سیاه یا فساد سیستمی خواند. امروز نظام اداری ونظام مالی کشور وارد فساد سیستمی شده است که اگر کنترل نشود پایههای اقتصاد را از بین خواهد برد، بحران سوم نیز آب است و ما پنج الی 10 سال فرصت داریم با بسیح ملی بحران آب را کنترل کنیم. اگر به سمت مدیریت و کنترل بحران آب نرویم تا 10 سال آتی با مسئله جدی ملی و امنیتی روبرو خواهیم شد.
وی معتقد است تا سال 60 شمسی تراز آب ذخایر زیرزمینی برقرار بود و میزان برداشتی با میزان آب رونده در عمق زمین برابر بود، اما از سال 60 تاکنون میزان 110 میلیارد مترمکعب از آبهای زیرزمینی بدون اینکه جایگزین داشته باشد مصرف شده است، در این فاصله از میان 600 دشت کشور 370 عدد آنها به حد بحرانی و ممنوعه رسیده است. بنابراین 230 دشت از 600 دشت باقی مانده است و آب باقی مانده در این ذخایر تقریبا 11 سال دیگر آب دارند و این در حالی است که سالانه شش مترمکعب آب برداشت میشود، (این میزان مصرفی غیر از بارشها و انرژیهای تجدیدناپذیر است) که با این سرعتی که در پیش گرفته شده اگر آسمان نبارد زمین آبی ندارد که در دسترس آیندگان جهت مصرف قرار گیرد و عملا وارد دوره بحران واقعی آب خواهیم شد و این نشان از ضعف همه ما و حکمرانی غلط آب بوده است. نظام کشاورزی، صنعتی و خانوادهها مقصرند و تنها با بسیج ملی میتوان به مبارزه با نحوه مصرف آب پرداخت.
کشور واردکننده آب حق صادرات آب مجازی را ندارد
سیاست گذاریهای غلط نیز به ادامه روند این بحران دامن زدهاند، آمارها نشاندهنده این است که چیزی در حدود 97 درصد هزینه برق از خانوادهها و کشاورزان اخذ نمیشود و آب سهمیه بندی نمیشود تا مردم در اسایش زندگی کنند، که رویه غلطی است و مسئولین بطور جدی باید به بحث بحران آب ورود کنند و جلوی رسیدن به نقطه بحرانی را بگیرند وگرنه ایران از نظر اقتصادی، امنیت منطقهای و سیاسی آینده سختی خواهد داشت.
مصرف آب در خانه، تولید هندوانه باید رعایت شود و در صورت لزوم حتی تولید هندوانه حرام شود چون برای تولید آن حداقل 1000 تا 2000 لیتر آب لازم است. صادرات آن نیز لزومی ندارد، کشوری که واردکننده آب است حق صادرات آب مجازی از طریق هندوانه و ... را ندارد. حتی مصرف داخلی آن نیز باید تجدید نظر شود بنابراین سیاست حکومت باید به سمتی باشد که صادرات بعضی محصولات ممنوع بشود.
پلیس آب یکی از نیازمندیهای فعلی کشور است باید ناظری وجود داشته باشد تا مصرف آب مدیریت شود. ما یک سوم متوسط سهم جهانی بارش داریم بنابراین باید با رفتار درست یک سوم متوسط جهانی نیز مصرف آب داشته باشیم اما ما امروز بیش از حد مصرف جهانی از آب استفاده میکنیم.