عصر ساختمان - هرمهای مصری از مهمترین و باشکوهترین سازههای بر جای مانده از تمدن مصر باستان هستند که نمادهای این تمدن نیز بهشمار میروند. تعداد ۱۳۸ هرم شناخته شده تا سال ۲۰۰۸ در مصر موجودند که بیشتر آنها آرامگاه فرعونها و شهبانوهایشان در دورههای دودمانی کهن و میانه هستند.
به گزارش پایگاه خبری«عصر ساختمان»، نامدارترین هرمهای مصری اما مجموعه اهرام جیزه هستند که در منطقه جیزه در حومه قاهره قرار دارند و از بزرگترین سازههای ساخته شده در تاریخ بشر بهشمار میروند. این هرمهای سهگانه تنها بناهای بازمانده از میان هفت عجایب جهان باستان هستند که هنوز بر جای ماندهاند.
در دوره آغازین دودمانی مصر، کسانی که از تمکن مالی برخوردار بودند در ساختمانهای نیمکتشکلی به نام مصطبه به خاک سپرده میشدند. این ساختمانها دارای اتاقی در زیر زمین برای گذاشتن جسد و اتاقهایی دیگر همسطح با زمین به منظور اهدای نذرها از سوی بازماندگان مرده بودند.
مصطبهها پس از مدتی با تغییر شکل تبدیل به نوعی از هرمها شدند که با نام هرم پلکانی معروف هستند. نخستین هرم پلکانی در مصر توسط ایمهوتپ، وزیر فرعون جوزر، ساخته شد و از روی هم قرار دادن چندین مصطبه تشکیل میشد. هرم جوزر دارای پلکانی عظیم درون خود بود تا روان شاه به سادگی به سوی آسمانها پرواز کند. موفقیت بسیار بزرگ ایمهوتپ در ساخت این بنا آنچنان زیاد بود که او بعدها از سوی مصریان چهرهای خداگونه پیدا کرد.
در سال 1842، کارل ریچارد لپسیوس نخستین فهرست از هرمهای موجود در مصر را تهیه کرد؛ فهرستی که به نام فهرست هرمهای لپسیوس شناخته میشود. در این فهرست تعداد 67 هرم شمرده شدهاند با این حال نه تنها از آن هنگام تاکنون تعداد بیشتری هرم در این کشور پیدا شدهاند که چندین سازهای که لپسیوس زیر عنوان هرم طبقهبندی کرده بود امروزه دیگر به عنوان «هرم» شناخته نمیشوند. تا نوامبر سال 2008، تعداد 118 هرم در مصر شناسایی شدند.
همهٔ هرمهای مصر، جز هرم کوچکی مربوط به دودمان سوم که در زاویة الاموات قرار دارد، در سوی غربی رود نیل واقع شدهاند. اغلب چندین هرم در یک منطقه ساخته میشدند.
مهمترین این مناطق در زیر فهرست شدهاند:
ابو رواش
ابو رواش مکان قرار گرفتن شمالیترین هرم مصر یعنی هرم جدفرع، پسر و جانشین شاه خوفو، است. در گذشته گمان بر این میرفت که این هرم هیچگاه کامل نشده بودهاست، با این حال امروزه باور بر این است که نه تنها هرم کامل ساخته شده بوده که در بزرگی به اندازه هرم منکورع بوده. از این رو این هرم را میتوان یکی از بزرگترین هرمهای ساخته شده در تاریخ مصر قلمداد کرد.
جیزه
جیزه مکان سه هرم نامدار مصر باستان است: هرم خوفو، هرم خفرع، هرم منکورع. هرم خوفو بزرگترین هرم این مجموعه است و پس از آن هرم خفرع، پسر و جانشین دوم خوفو و پدر فرعون منکورع، قرار دارد. کوچکترین نیز هرم منکورع، نوه خوفو، است. از این رو این سه هرم بزرگ برای سه نسل از خاندان خوفو هستند. در کنار این هرمها اما تعدادی هرم کوچکتر جانبی برای به خاکسپاری شهبانویان، و نیز ابوالهول بزرگ برای نگهبانی از بناها، ساخته شدهاند.
از میان سه هرم یاد شده، تنها هرم خفرع بخشی از روبنای سنگ آهکی خود را حفظ کرده و این بخش در بالا و قله هرم قرار دارد. با آنکه این هرم به دلیل قرار گرفتن در موقعیتی بالاتر از هرم خوفو و نیز شیب بالارفتن بیشترش نسبت به آن هرم، از هرم خوفو کوچکتر به نظر میرسد، در واقعیت هم از لحاظ حجم و هم ارتفاع از آن کوچکتر است.
گورستان جیزه از دیرباز یکی از مهمترین مکانهای گردشگری در مصر بوده و از سوی انتیپاتر اهل سیدون به عنوان یکی از هفت عجایب جهان باستان فهرست شده. امروزه این مجموعه تنها مورد باقیمانده از آن فهرست باستانی است.
زاویة العریان
این منطقه که در میانه راه جیزه به ابو صیر قرار دارد، در بر گیرنده دو هرم ناتمام پادشاهی میان است. گمان میرود که سازنده سازهٔ شمالی فرعون ساناخت باشد و سازه جنوبی منتسب به خبا، فرعون دودمان سوم و جانشین سخمخت است. مدت کوتاه چهارسالهٔ فرمانروایی خبا میتواند دلیلی بر چرایی کوتاه ماندن هرم پلهای او باشد. امروزه این هرم نزدیک 20 متر ارتفاع دارد و گمان میرود که اگر کامل میشد ارتفاعی برابر 40 متر پیدا میکرد.
ابو صیر
در کل 14 هرم در این منطقه، که گورستان اصلی پادشاهی در دوره دودمانی پنجم بوده، وجود دارند. کیفیت ساخت هرمها و سازههای این منطقه کمتر از موارد مشابه دودمان چهارمیشان است و این میتواند به دلیل کم شدن قدرت دستگاه پادشاهی یا افت اقتصادی در آن هنگام باشد. این هرمها کوچکتر از هرمهای پیش از خود هستند و از سنگهای آهکی با کیفیت پایین که در محل یافت میشوند، ساخته شدهاند.
سه هرم اصلی این ناحیه برای شاهان نیوسررع، نفریرکارع کاکای، و ساحورع هستند. هرم ناتمام نفرفرع نیز در ابو صیر واقع است. با آنکه همه هرمهای ساخته شده در این مکان هرم پلکانی هستند، گمان میرود که هرم نفریرکارع کاکای در ابتدا طرحی پلکانی داشته اما پس از آنکه ارتفاعش از 70 متر گذشته، معماران با پر کردن پلکانها با سنگهای ریز، سازه را همچون هرمی کامل ادامه دادهاند.
هرم پلکانی جوزر
جوزِر معروفترین فرعون مصر باستان از دودمان سوم است. ایمهوتپ وزیر جوزر در سدهٔ بیستوهفتم پیش از میلاد بود. ایمهوتپ یک معمار، پزشک و یکی از دانشمندان مشهور دوران خود بود؛ کسی که این هرم پلکانی را برای جوزر ساخت. او تنها فرد عادی مصری است که مانند فراعنه به خاک سپرده شدهاست. البته هیچکس تاکنون مقبرهٔ او را پیدا نکردهاست اما به نظر میرسد که جسد وی در نزدیکی همین هرم پلکانی که برای فرعون جوزر طراحی کرده، به خاک سپرده شدهاست. این هرم پلکانی اولین هرم مصری است.
ساقارا
هرمی که در آنجا قرار دارد هرم جوزر نام دارد؛ این ساختمان از قدیمیترین سنگهای پوشیده شده بنا شدهاست که به اوایل دوران مصر باستان بازمیگردد. هرم یونس که در ساقارا قرار دارد دارای یک جاده هرمی شکل است که یکی از بهترینها در انواع خوداست. یکی از شانزده پادشاه مصر در ساقارا مدفون شدهاست مقامات در طول دوره فرعونی خاکسپاریهای به خصوصی به این نهرها اضافه کردهاند، زمانی که زمین دفن سلطنتی در ابیدوس قرارداشت اولین دفن نجیبزادهها به قسمت شمالی فلات ساقره بازمیگردد؛ این یک اصل و مراسم غیر سلطنتی بوده که به دوران بطلمیوس (یکی از اختر شناسان و فیلسوفان یونانی) و زمان روم باستان بازمیگردد.